Основные понятия, компоненты и модели

Belgilashlar va tavsifnomalar butunlay mustaqil mohiatlar emas,chunki ular “belgilanadigan” va “tavsiflanadigan“ boshqa mohiyat borligini taxmin qiladi. Shunga qaramasdan ular baribir mohiyatlar xususiy holatini ko‘rsatadi va albatta xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin, assotsiatsiyalar va belgilarda qatnashishi mumkin hamda o‘zlarining (ancha past darajadagi) xususiy tavsifnomalariga ega bo‘lishi mumkin. Tavsifnomalarning barcha nusxalari tavsiflanayotgan mohiyatning biror bir nusxasi bilan albatta bog‘lanishi kerak.
Endi sterjenli mohiyatni na assotsiatsiya, na belgi na tavsifnoma bo’lmagan mohiyat sifatida qayta ko‘rib chiqamiz. Bunday mohiyatlar boshqa mohiyatlarni bildirsa ham ular mustaqil ravishda mavjud .


2.3.2 Birlamchi va tashqi kalitlar haqida tushuncha


Birlamchi kalit


Kalit -bu talab etilayotgan mohiyat nusxasini topishda yordam beradigan atributlarning minimal to’plami.Minimal deyilishining sababi shundaki agarotplamdagi istalgan biror-bir atribut yoqotilsa, qolgan atributlar yordamida mohiyatni identifikatsiyalash mumkin emas. Har mohiyat hech bo’lvfganda bitta kalitnini tasvirlaydi. Ulardan biri birinchi kalitni qabul qiladi. Birinchi kalitni tanlash faqat minimal conli atributlardan tashkil topgan maydon nazarda tutuladi. Bundan tashqari kalitni ishlatishda uzun matnli qiymatli maydonni olish tavsiya etilmaydi (butun sonli atributlarni ishlatish foydaliroqdir). Talabalarni idrntifikatsiyasi uchun unikal nomer bo’lgan imtihon daftarchasi nomerini ishlatish mumkin, yoki familiyasini, guruh nomerini va boshqa qo’shimcha atributlarni. Lekin bunda hollarda ikkita bitta familiyali talaba chiqib qolishi ham mumkin.
Birinchi kalit sterjnli mohiyat bolishligi ruxsat etilmaydi (bitinchi kalitda qatnashuvchi, har qanday atribut). Aks holda qarama-qarshi holat yuz beradi. Su sabab unikal birinchi kalitni tashkil qilish va ta’minlash kerak.


Tashqi kalit

Agar mohiyat C ikkita A va B mohiyatni bog’lasa, u holda A va B mohiyatlar birinchi kalitiga mos tashqi kalitni taskil etish kerak.

Agar mohiyat B ikkinchi A mohiyatni belgilasa, u holda A mohiyat birinchi kalitiga mos tashqi kalitni taskil etish kerak.
Rasmda mohiyatlar birinchi va tashqi kaliti orasidagi aloqa keltiriligan.