Основные понятия качественного химического анализа

Ishqor va karbonatlar aralashmasida ularning massasini aniqlash

Ishqor havodan karbonat angidrid gazini yutishi sababli uning eritmasida karbonatlar ham bo‘ladi:

2NaOH + CO₂ Na₂CO₃ + H₂O
Ularning miqdorini atsidimetrik usulda, 2 xil indikator vositasida aniqlash mumkin.
Avval aralashmadagi ishqor titrlanganda, uning bilan bir vaqtda karbonat anioni, bikarbonat anionigacha titrlanadi:

2 NaOH Na₂SO₄ + 2 H₂O

+ H₂SO₄
2 Na₂CO₃ 2NaHCO₃ + Na₂SO₄

Ekvivalent nuqtada muhit kuchsiz ishqoriy (pH=8,34) bo‘lgani sababli titrlashning birinchi bosqichi f/f indikatori ishtirokida bajariladi. Sarflangan kislota hajmi – V₁ sm³. Demak, ishqorning hammasi va natriy karbonatning yarmi titrlandi.

Titrlash davom ettirilganda nordon tuzdan kuchsiz kislota hosil bo‘ldai:
^{2NaHCO3 +} H₂SO₄ ^{Na2SO4 + H2CO3}
Ekvivalent nuqtada pH=4. Bunda titrlash m/o indikatori bilan olib boriladi. Sarflangan kislota eritmasining umumiy hajmi - V₂ sm³.
Aralashmadagi karbonatni to‘liq titrlashga sarflangan kislotaning hajmi 2(V₂–V₁) ga teng bo‘ladi.
Ishqorni titrlash uchun sarflangan kislota
V₂-2(V₂–V₁)= V₂-2V₂ +2 V₁=2V₁- V₂
bo‘ladi.
Ishning borishi:
Berilgan nazorat erimasiga 3-5 tomchi f/f eritmasidan tomizib f/f CO₂ ga nisbatan nihoyatda sezgir, oz miqdorda qo‘shilsa, eritma ekvivalent nuqtaga etmasdan ragsizlanadi), kislota eritmasi bilan erimtaning pushti rangi yo‘qolguncha titrlanadi va V₁ hajm yozib olinadi.
So‘ngra eritmaga 1 tomchi m/o qo‘shib, eritmaning rangi sariqdan zarg‘aldoqqa o‘tgunicha titrlanadi. Titrantning umumiy V₂ hajmi yozib olinadi. Titrlash 2-3 marta takrorlanadi va quyidagi jadvalga natijalar yoziladi:

№	V1 H2SO4, sm^3	V2 H2SO4, sm^3	2(V2– V1) H2SO4, sm^3	2V1- V2 H2SO4, sm^3
1 2 3

^m NaOH
^N H₂SO₄
^Э NaOH
(2V₁
^V2 H₂SO₄ ⁾

1000

mNa2CO3
^N H₂SO₄
^Э Na₂CO₃
1000
2(V₂
^V1 ⁾ H₂SO₄