6-am yuzasidan savollar Tuproq muhiti haqida nimalarni bilasiz?

6-AM yuzasidan savollar

1. 
   Tuproq muhiti haqida nimalarni bilasiz?
   

Tuproq resursi Tuproqyer qobig’ining yuza unumdor qismidan iborat bo’lib, tabiiy tarixiy jismdir. Uning qalinligi o’rtacha 18-20 sm ni tashkil etib, Yer yuzasining turli joylarida bir necha mm dan 1,5-2 metrgacha bo’ladi. Tuproqning hosil bo’lish jarayoni bir necha ming yillarni o’z ichiga oladi. Bunda tuproq hosil qiluvchi tog’ jinsi bilan, suv, havo, harorat, o’simlik va hayvon organizmlari, ayniqsa mikroorganizmlar o’zaro ta’sirda bo’ladi. Tuproqning eng muhim hossasi, uning unumdorligi hisoblanadi, ya’ni o’simlikni suv havo va ozuqa moddalar bilan ta’minlash hususiyatiga ega. Tuproq barcha elementlarni o’zida saqlab, ularni suv bilan yuvilib ketishidan asraydi. Tuproqning gumusi, uning umumiy unumdorligini belgilab beradi. Tuproq inson omilining ko’pgina ta’sirlariga nihoyatda sezgir. Tuproqning unumdorligi ko’pincha inson faoliyatiga bog’liq.

2. 
   Tuproq muhitidagi abiotik omillarni sanang?
   

Abiotik omillar quyidagicha tasniflanadi: 
1. Iqlim, yorug‗lik, xarorat, xavo, namlik (xar xil shakllardagi yog‗ingarchiliklar, tuproq va xavoning namligi, qor qoplami); 
2. Edafik (yoki tuprok. gurunt) — mexanik va kimyoviy tarkibi, uning fizik 
xossalari va boshkalar.  

3. Topografik (yoki orografik) - relef  sharoiti. 

3. 
   Tuproqdagi abiotik omillarga moslashgan organizmlarni xususiyatlarini ayting?
   

Muhitning ayrim ekologik omillari organizmga bir vaqtda ta‘sir etadi. Ushbu omillarning ta‘siri boshqa omillarning mikdoriga bog’liq bo’ladi. Buni omillarning uzaro ta‘sir etish qonuniyati deyiladi.

Organizmning normal xayoti uchun ma‘lum darajada sharoit talab etiladi. Agar barcha shart-sharoitlar qulay bo‗lib, ulardan biri etarli miqdorda bo‗lmasa, uni cheklovchi omil deb ataladi. Cheklovchi omil organizmni ushbu sharoitda yashashi yoki yashay olmasligini belgilab beradi. Turlarning shimolga tomon siljishiga xarorat omilining etishmasligi ta‘sir etsa, kurgokchil rayonlarda esa namlik yoki yukori xaroratning ta‘siri cheklovchi xisoblanadi. Cheklovchi omillar fakatgina abiotik omillar bulib kolmay, balki biotik omillar xdm bulishi mumkin.

Gulli usimliklar turlarini biror joyga iklimlashtirishda ularni changlatuvchn xdsharotlar cheklovchi omil buladi. Cheklovch omillarnn anikdash amaliy jixatdan muxim axamiyatga ega. Organizmning yaxshi o‗sishi, rivojlanishi abiotik omillarning optimal (zona) sharoiti ta‘sirida bo‗lsa, ularning yomon xolati ... (nobud bo‗lishi) minimal sharoitda, ya‘ni abiotik omillarning salbiy ta‘siri natijasida yuzaga keladi.