Основные параметры фотоэлементов

Kremniy asosidagi quyosh elementining tuzilishi
1. Yorug‘lik (foton); 2. Oldi tomondagi kontakt; 3. n-qatlam; 4. p-n-o‘tish; 5. p-qatlam; 6. Orqa tomondagi kontakt
Quyosh elementi yoritilganda yutilgan fotonlar nomuvozanatli elektron-kovak juftligini hosil qiladi. P-n-o‘tish yaqinidagi p-qatlamda hosil bo‘lgan elektronlar p-n-o‘tishga keladi hamda unda mavjud bo‘lgan elektr maydoni tomonidan n-sohaga o‘tkaziladi.
Xuddi shunga o‘xshagan holda n-qatlamda hosil bo‘lgan ortiqcha kovaklar qisman p-qatlamga o‘tkaziladi. Natijada n-qatlam qo‘shimcha manfiy zaryadga ega bo‘lsa, p-qatlam esa musbat zaryadga ega bo‘ladi. Yarimo‘tkazgichning p- va
n-qatlamlari orasida mavjud bo‘lgan boshlang‘ich kontakt potensiallar farqi pasayadi va tashqi zanjirda kuchlanish paydo bo‘ladi.
Tok manbasinig manfiy qutbi n-qatlamga mos kelsa, p-qatlam esa uning musbatiga mos keladi.



a) b)
p-n-o‘tishning zona modeli: a) yoritishning boshlangich vaqtida; b) – zona modelini yorug‘lik ta’sirida o‘zgarish va foto-EYuKni hosil bo‘lishi
Fotoelementning ( quyosh elementi ) asosiy parametrlari

Salt yurish kuchlanishi:

(1)
VAT ni to’ldirish koeffitsenti:
(2)
Foydali ish koeffitsenti :
(3)
V_syu – salt yurish kuchlanishi; I_qt – qisqa tutashuv toki; W – fotoelement yuzasiga tushuvchi quyoshnurlanishining quvvati; I_m, V_m – rasmlarda ko’rsatilgan.


Stendning tuzilishi
Laboratoriya stendi quyosh elementi, ikkita multimetr va elektrmotordan tashkil topgan.
Stendda ish bajarish tartibi

1. 
   Energiyani bir turda ikkinchi turga aylanishini namoyish qilish uchun stend quyosh nurida ushlab turiladi. Bunda yorug‘lik energiyasi elektr energiyasiga hamda elektr energiyani mexanik energiyaga aylanishi kuzatiladi.
   
2. 
   Quyosh elementining parametrlarini (V_syu va I_qt) olish voltmetr va ampermetr yordamida amalga oshiriladi, yani ularning ko‘rsatgan qiymatlari yoziladi.
   
3. 
   Quyosh elementining parametrlarini (V_syu va I_qt) yorug‘lik to‘lqin uzunligiga bog‘liqligini o‘rganish uchun quyosh elementi turli to‘lgin uzunliklarga (ranglar) ega bo‘lgan yoritgich bilan yoritiladi va voltmetr hamda ampermetrlarning ko‘rsatgan qiymatlari yozib boriladi.
   
4. 
   Quyosh elementining parametrlarini (V_syu va I_qt) yorug‘lik jadalligiga bog‘liqligini o‘rganish uchun quyosh elementi yoritgich bilan yoritiladi. Nur yo‘li birin ketin to‘sib boriladi va voltmetr hamda ampermetrlarning ko‘rsatgan qiymatlari yozib boriladi.
   
5. 
   3 va 4 ishlar uchun grafiklar chiziladi.