Osnovi Web-texnologiy

II BOB. BIZNESDA RAQAMLI LOGISTIKA

2.1. Internet tarmog‘ida biznes logistika tushunchasi

Internet-rejimda biznes logistikasi - bu tadbirkor zavonaviy kompyuterda, smartfonlarda yoki boshqa avtomatlashtirilgan kommunikatsiya aloqa vositalarida ma’lumotlar almashish jarayonlarini va biznes logistikasining birgalikdagi harakatlariga asoslangan logistikadir.
Internet orqali savdo aloqalarining rivojlanishi logistikaning yangicha shakllanishiga sezilarli turtki berdi, onlayn va oflayn biznesning logistika tarkibiy qismlariga o‘zgarishlar kiritdi.
Internet tezkor axborot uzatish vositasi sifatida aralash mamlakatlar, qit’alar barcha chegaralarni o‘chirib tashladi, barqaror aloqalarni yo‘q qildi va yangilarining paydo bo‘lishiga olib keldi. So‘nggi uch-to‘rt yil ichida Internet orqali tuzilgan bitimlar aylanmasi 20 barobardan ko‘proq oshdi. Elektron tijorat sohasida korxonalar o‘rtasidagi tovar ayirboshlash sezilarli darajada oshdi.
Peshqadam uchun ushbu poygada o‘z joyingizni qanday topish mumkin? Hamkorlar, mijozlar qayerda? Imkoniyatlardan foydalanish qay darajada foydali? Shu kabi savollar borgan sari ko‘proq korxona rahbarlariga tegishli. Zamonaviy biznes voqealariga moslashtirilgan yangi logistika modellari ularga javob berishga qodir.
Yuqorida keltirilganlardan kelib chiqqan holda Logistika - bu korxonaga xomashyo va tayyor mahsulotni olib kirish, yetkazib berish, saqlash va qayta ishlash jarayonida zarur bo‘lgan transport, saqlash va boshqa aktivlarni rejalashtirish va boshqarish haqidagi fan. Logistika mos ravishda ta’minot, ishlab chiqarish va marketingga bo‘linadi.
B2Cda virtual logistika. B2C sohasidagi mahsulotlarni sotishga yo‘naltirilgan kompaniyalarni raqamli-logistika imkoniyatlaridan foydalanishning afzalliklarini ko‘rib chiqamiz.
Ko‘pincha, xaridor uyidan, ofisidan, internet-kafesidan, turli xil internet-do‘konlardan sotib olish to‘g‘risida qaror qabul qiladi. Internet foydalanuvchilari tobora ko‘proq kerakli mahsulotni qidirishda 6 ta onlayn-do‘konni “kezish” oddiy do‘konlarga qaraganda osonroq degan fikrga moyil bo‘lmoqdalar. Bugungi kunda elektron pochta, virtual pul va Internet buyurtmalarni bajarish vaqtini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin. Amaldagi vositalarni tahlil qilishga asoslangan an’anaviy xarajatlarni boshqarish ko‘pincha mijozlar bilan munosabatlarni o‘rnatish uchun mablag‘larni tahlil qilishdan qochadi. Bunday sharoitda tovarlar va xizmatlarni yetkazib beruvchilar - tadbirkorlar o‘zlarining sa’y-harakatlarini virtual do‘konlar va elektron to‘lov tizimlari orqali hisob-kitoblar orqali mahsulot sotib olishda qo‘shimcha xizmatlarni taklif qilish orqali mijozlarning ishonchini saqlashga qaratmoqdalar.
Shu bilan birga, sezilarli afzalliklarga ega (zaxiralarning kamayishi va saqlash vaqtini, muhokama qilinadigan xodimlar sonini), Internetdo‘konlar egalari mijozlarga tovarlarni tashish jarayoniga katta e’tibor berishlari kerak. Shu sababli, marketing Internet-logistikasi hamma joyda rivojlanmoqda, savdo nuqtalarining geografik joylashuvini hisobga olgan holda an’anaviy logistika - mijozlarga xizmat ko‘rsatish logistikasini almashtirmoqda. Endi bu nafaqat tezkor yetkazib berishni, balki mahsulotni reklama qilishning butun zanjiri ustidan qattiq nazoratni ham anglatadi.
Ushbu sharoitda kichik tovarlarni pochta yoki kuryerlik xizmatlari (kitoblar, kompakt-disklar, o‘yinlar, gullar va boshqalar) orqali tezkor yetkazib berish yoki katta hajmdagi mahsulotlarni yetkazib berish bo‘yicha xizmatlar (uyali aloqa, Internet, kommunal xizmatlar, sun’iy yo‘ldosh televideniyesi) uchun to‘lovlarni jadal rivojlanishidir. Buning sababi, shaxsiy buyurtma bo‘yicha boshqa shaharga tovarlarni yetkazib berish narxi mahsulot narxini ba’zan xaridor uchun juda katta miqdorga ko‘tarishidir. Ushbu sharoitda transport kompaniyalari B2C sohasida elektron tijoratni rivojlantirish istiqbollari haqida juda ehtiyotkorlik bilan harakat qilishadi, bu ularga trafikni sezilarli darajada oshirishni va’da qilmaydi, balki pochta va kuryerlik xizmatlari tomonidan raqobatni rivojlantiradi.
Shuni ta’kidlash kerakki, onlayn buyurtmalarni ishlab chiqishidagi shunga o‘xshash o‘sish jarayonlari transport xizmatlari bozorida korxonalar o‘rtasida savdo-sotiqqa xizmat ko‘rsatishga mo‘ljallangan.