О„simliklarning mineral oziqlanishi. Mineral elementlarning fiziologik ahamiyati

     

                                   Mikroelemetlar   

 Mikroelemetlar deb atalmish  B, Mn, Cu, Zn,  Mo,  CI  , bu elementlar mikdori kam 

bo’lganligi  bilan    zaruriy  mikroelementlar  xisoblanib,  ular  yetishmasa  moddalar 

almashinuvi  izidan  chikadi.  Ularni  miqdori  0,0001-0,1mg  gacha  bo’lib,  asosiy 

mikroelementlar hisoblanadi.  

Mn,    Cu,    Zn,  Mo    va  So  asosan  xelatlar  holida  uchiraydi.  Ular  ferment 

kofaktorlarining  asosiy qismi sifatida ta’sir qiladi. Mo  va Co atmosferadagi azotni 

fiksatsiya kilishda ishtirok etadi. Mo nitralarni kaytarilishida ishtirok etadi.   

    Mn- suvni fotolizida katnashadi.          

    Mg

+2

  ni  bargdagi  elementlarni  miqdori  bo’yicha  4-o’rinda  turadi.  Barglarda  uni 

miqdori 0,3-3% ga teng, 1 gr yashil massada 300-800 mg magniy bo’ladi. Bu element 

makkajo’xorida, kartoshkada dukkakli o’simliklarda ko’p uchiraydi. 

        Xlor  ioni  erkin  ion  kurinishida  uchiraydi.  Fotosintez  jarayonida    kislorodni 

ajiralib chikishida kandaydir  rol uynashi aniklangan emas.    

  Miroelementlarni  barcha  organik  birikmalarga  osonlik  bilan  birikib,  turli 

komplekslar  hosil  qiladi  va  shu  kompleks  tarzida  o’simlik  hujayrasida  uchraydi. 

Bunday  komplekslar  tarkibida  ularning  faolligi  keskin  ortadi,  masalan;  temir  pirol 

halqasining tarkibida 1000, katalaza fermenti tarkibida esa, bir necha mln. marta faol 

bo’ladi.  

     Mikroelemetlar  molekulada  joylashgan  o’rniga  va  oqsil  strukturalarini 

komponentlari  bilan  bog’lanishiga  qarab,  fermentativ  ta’sirini  xarakteri  o’zgarib 

turadi.  Mikroelemetlar  fermentativ  komplekslardan  tashqari  oqsillar  va  oqsil 

bo’lmagan,  lekin,  katalitik  hususiyatlarga  ega  bo’lgan  fermentativ  birikmalar 

---

tarkibiga  ham  kiradi.  Hozirgi  vaqtda  Mikroelemetlar  nuklein  kislotalar  tarkibida 

borligi  va  ularni  strukturasini  mo’tadillashtiruvda  ishtirok  etishi,  ular  hujayrada 

substralik va regulyatorlik xususiyati borligi ham aniqladi.