O’simliklarning kelib chiqishi ikkilamchi bo’lgan moddalar

Fotosintez va hosildorlik

Fotosintez jarayonida о‘simliklarda organik modda hosil bо‘ladi va tо‘plana boradi. Bu organik moddaning umumiy mikdori fotosintsz va nafas olish jarayonlariiing jadalligiga, ya’ni fotosintez jarayonida hosil bо‘layotgan organik moddaniig nafas olish jarayoni uchun sarflanayotgai organik modda nisbatiga bosliq bо‘ladi:

A = G‘ - D,

bu yerda, A~tо‘plangan organik modda mikdori, G‘ - fotosintez jarayonida hosil bо‘lgan organik modda miqdori, D - nafas olish jarayoniga sarflangan organik modda miqdori.

Dala sharoitida organik moddaning xosil bо‘lishini va tо‘planishini ifodalovchi fotosintezning sof mahsuldorligini quyidagi formula bilan aniqlash mumkin :

V_2- V₁

F = ------------------

X ( L₁+L₂ ) T

bu yerda, V₁ va V₂ — tajribaning boshlanishida va oxirida о‘simlikda xosil bо‘lgan quruq modda miqdori (g), L₁ va L₂ - tajribaning boshlanishida va oxirida о‘simlik bargining sathi (m²), T — tajriba davomidagi kunlar soni, F — tо‘plangan organik moddaning miqdori (g/m² bir kecha-kunduz). Bir kecha-kunduz davomida tо‘planadigan organik moddaning miqdori vegetatsiya davomida о‘zgarib turadi va u juda oz miqdordan boshlab to 15-18 g/m² gacha bо‘lishi mumkin.

Fotosintez jarayonida xosil bо‘lgan va tо‘plangan organik modda ikki guruhga bо‘linadi: 1) biologik (U -_6i11l); 2) xо‘jalik (U-_xuj)-

О‘simlik tanasida vegetatsiya davrida sintez bо‘lgan quruq. moddaning umumiy miqdori biologik hosil deyiladi. Biologik hosilning xо‘jalik maqsadlariga ishlatiladigan qismi (donlari, urug‘lari, ildiz mevalari va boshqalar) xо‘jalik hosili deyiladi.

Xо‘jalik hosilning miqdori har xil о‘simliklarda turlicha bо‘ladi va bu koeffitsiyent (K ) bilan ifodalanadi:

U_xuj

K_xuj = --------------

U_biol

O’SIMLIKLARNI KASALLIKLARGA CHIDAMLIYLIGI