O’simliklarning havodan oziqlanishini o’rgangan olimlar. Fotosintez jarayoni xaqida ma’lumot. O'simliklarning ildizdan oziqlanishi. O’simliklarning havodan oziqlanishini o’rgangan olimlar

O'simliklarning ildizdan oziqlanishi

O‘simliklarning havodan oziqlanishini, ya’ni fotosintez jarayonini boshqarish ancha qiyin muammolardan biridir. Bunga aksincha, o'simliklarni ildizdan oziqlanishining boshqarish mumkin. Juda kam hollarda tuproqda o'simlik uchun zarur elementlarning hammasi jamlangan bo'ladi. Ko'pincha 2 - 3 ta, ayrim hollarda ulardan ham ko'p oziq elementlar tanqisligi seziladi, qaysiki insonni o'simliklaming oziqlanishi jarayoniga bevosita aralashishini taqozo qiladi.O'simliklar uchun zarur, lekin tuproqda kam yoki qiyin o'zlash- tiriladigan holatda uchraydigan elementlar mineral o'g'it sifatidakiritiladi va inson shu yo‘l bilan tabiatda moddalar aylanishida ishtirok etadi. 0 ‘simliklarning ildizdan oziqlanishi minerai oziqlanish deb ham yuritiladi. Bu tushuncha bir-biri bilan uzviy bog'langan quyidagi jarayonlarni o'z ichiga oladi.

1. O‘simliklarning ildiz tizimi tuproqning o'zlashtirishga layoqatli oziq moddalar zaxirasi to'plangan qatlamda rivojlanib (xemotropizm), o 'z nordon ajratmalari bilan tuproq qattiq fazasiga ta’sir qiladi, singdirish kompleksi, TSK) tomonidan almashinib singdirilgan oziqa ionlarini eritmaga siqib chiqaradi va suvda qiyin eriydigan birikmalarni qisman eritadi.

2. Ildiz yuzasidagi bir qator fermentlar tuproqning minerai va organik moddalarini parchalash (gidroliz) da ishtirok etadi.

3. Ildiz tizimining faol yuzasi bilan muloqotda bo'ladigan tuproq eritmasi tarkibidagi ayrim tuzlar diffuziya yo'li bilan yutiladi.

4. Diffuziya va ionlarning almashinuvchan adsorbsiyasi natijasida liujayra qobig'i harnda protoplazma membranasiga surilgan tuzlar ildiz tukchalari tomonidan yutiladi.

5. Singdirilgan ionlar protoplazma ichida akkumulatsiyalanadi va ildizda ketadigan sintezlanish jarayonlarida ishtirok etadi.

6. Barg va ildizda sintezlanadigan organik moddalar o'zaro almashinadi.

7. Ildiz orqali yutilgan minerai moddalar ksilema bo'ylab o'simlikning yer usti qismiga qarab harakatlanadi va bunda minerai hamda organik moddalarning bir qismi tuproqqa ajraladi.

8. Yutilgan ayrim moddalar qari barglardan yosli barglarga, vegetativ organlardan reproduktiv organlarga oqib o'tish yo'li bilan o'simlik tanasida qayta o'zlashtiriladi—reutilizatsiya.