O‘simliklardagi polifenollar, ularning axamiyati, sifat reaksiyalari, ajratib olish usullari, turkumlari. Reja

Antotsianlar gul va mevalar tarkibida uchraydigan muhim pigment hisoblanadi. Antotsianlar glikozidlar bo’lib, ular­ning aglikonlari antotsianidinlar deb ataladi. Antotsianlar suvda yaxshi eriydi, lekin aglikonlar erimaydi.

Antotsianlar binafsha rangda buladi, K Na+, Fe++ ionlari bilan birikib, zangori yoki kuk rang, kislotalar, masalan, fosfat kislota bilan birikib qizil rang hosil qiladi. De­mak o’simliklar tukimasi yoki hujayraning pH o’garsa, anto­tsianlar ham o’z rangini o’zgartiradi. Antotsianlar barcha yuksak o’simliklar tarkibida uchraydi, ular asosan rang berish xususiyatiga ega.

Antotsianlarning tuzilishidagi uziga xos xususiyat shundan iboratki, ularning piran halqasidagi kislorod erkin valent- likka ega. Biroq kislorod yoki uglerod atomining qaysi biri erkin musbat zaryadga ega ekanligi aniqlanmagan, shu sababli ko’pincha antotsianlarning molekulasi neytral shaklda tasvirlanadi:



Антоцианлар молекуласида гидроксил группалар сонининг ортиб бориши кук рангнинг интенсивлигини оширади, метоксил группалар эса қизил ранг интенсивлигини оширади;



Antotsianlar uz molekulasidagi erkin musbat zaryad tufayli kislotali eritmada kation sifatida namoyon buladi va kislotalar bilan tuz hosil qiladi. Ishqoriy sharoitda esa ular anion sifatida asoslar bilan tuz hosil qiladi. Muhit rN ning o’zgarishiga qarab, antotsianlarning rangi ham o’zgaradi. Antotsianlar kislotali muhitda och, tuq qizil, sarg’ish, binafsha rang, kukimtir buladi. Mahlumki, g’o’za guli vaqt utishi bilan rangini sariq tusdan qizil-gunafsha rangga uz­gartiradi. Bu gultojibarglar hujayrasi shirasiiing pH kis­lotali tomonga uzgarganligini ifodalaydi.

Muhim antotsianlarga qizil rangli pelargonidin, malina rangli tsianidin, qizrish rangli delg’finidin va ularning metilli efirlari — pionidin, petunidin va malg’vidinlar kiradi