O'simliklar dunyosi oʻsimliklar dunyosi

O'SIMLIKLAR DUNYOSI
Oʻsimliklar dunyosi: Oʻzbekiston oʻsimliklar dunyosi xilma-xil boʻlib, xalq xoʻjaligida muhim ahamiyatga ega. Soʻnggi yillarda Oʻzbekiston FA Botanika instituti (Botanika ilmiy-i. ch markazi)da olib borilgan tadqiqotlar natijalariga koʻra, oʻlkada 166 oilaga mansub 4500 ga yaqin yuksak oʻsimlik turlari borligi maʼlum boʻldi. Bularning aksariyat qismini qoqioʻtdoshlar (260 ga yaqin tur) karamdoshlar, yalpizdoshlar, shoʻradoshlar, loladoshlar, chinniguldoshlar, yoronguldoshlar, govzabondoshlar, raʼnodoshlar kabi yirik oilalarning vakillari tashkil etadi.Oʻzbekiston florasi paydo boʻlishi, tarqalishi, tur, turkum va oilalarining ummumiy oʻxshashligi jihatidan Markaziy Osiyodagi boshqa mamlakatlar, xususan, Eron, Afgʻoniston oʻsimliklar dunyosiga juda yaqin turadi. Oʻzbekiston florasi uzoq tarixga ega. Paleobotanik tadqiqotlar respublika xududida quruqlikdagi yuksak oʻsimliklarning (ksilofitlardan tortib) barcha evolyutsion davrlarga oid oʻsimlik qoldiqlari borligini koʻrsatdi. Hatto hozirgi Qizilqum choʻllaridan bir vaqtlar bu yerlarda oʻsgan xurmo, chinor, terak kabi daraxt va butalarning qoldiqlari topilgan.
Oʻzbekistonda oʻsimliklar oʻsmaydigan joy yoʻq. Ularni tekislikdagi qumli choʻllardan tortib, qorli baland togʻlargacha boʻlgan turli relʼyef va tuproq sharoitida uchratish mumkin. Oʻzbekiston oʻsimliklarning tarqalishini yoritish uchun tavsiya etilgan 4 tik (vertikal) mintaqa (choʻl, adir, togʻ, yaylov) asos qilib olindi. Har bir mintaqa oʻziga xos relʼyef, iqlim, tuproq va oʻsimliklar dunyosiga ega.
Tanasi, po‘stlog‘i, shoxlari, poyasi, ildizi, g‘unchasi, gullari, urug‘lari, mevalari, barglari, piyozboshchalari va sharbati (elimi) o‘simliklarning qismlari hisoblanadi.

• 
  O‘simlik dunyosi ob’ektlaridan foydalanish sohasida harakatlarni bajarishga va (yoki) muayyan faoliyatni amalga oshirishga ruxsatnomalar berish sxemasi
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi hududida o‘simlik dunyosi ob’ektlaridan foydalanganlik uchun to‘lov miqdorlari
  
• 
  Davlat o‘rmon fondidan tashqaridagi daraxtlar va butalarni kesganlik uchun to‘lov miqdorlari
  
• 
  O‘simlik dunyosi ob’ektlarini O‘zbekiston Respublikasidan tashqariga olib chiqqanlik uchun to‘lovlar miqdorlari
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi hududida daraxtlar va butalarni noqonuniy kesish va shikastlash bilan o‘simlik dunyosiga etkazilgan zararni undirish miqdorini hisoblash uchun koeffitsient
  
• 
  O‘simlik dunyosiga etkazilgan zarar uchun undiriladigan jarima miqdorini hisoblash uchun to‘lovlar miqdorlari
  
• 
  O‘simlik dunyosiga davlat o‘rmon fondi erlarida, shuningdek o‘rmon fondiga kirmaydigan aholi yashaydigan joylardagi yashil o‘rmonlarda hamda transport magistrallarida ixtiyoriy ravishda pichan o‘rish va chorva mollarini o‘tlatish natijasida etkazilgan zarar uchun to‘lovlar miqdorini hisoblash uchun koeffitsient
  
• 
  O‘simlik dunyosiga yovvoyi holda o‘suvchi mevalar, yong‘oqlar, rezavor mevalar, dorivor, ozuqabop o‘simliklar va texnik xom ashyoni ixtiyoriy ravishda O‘zbekiston Respublikasi hududida umumiy foydalanish me’yorlaridan ortiqcha yig‘ish natijasida etkazilgan zarar miqdorini hisoblash uchun koeffitsient
  
• 
  Davlat o‘rmon fondi erlarida, o‘rmon fondiga kirmaydigan hududlarda pichan o‘rish va chorva mollarini o‘tlatish tufayli o‘simlik dunyosi ob’ektlariga etkazilgan undiriladigan zarar miqdorini hisoblash uchun koeffitsient
  
• 
  O‘zbekiston Respublikasi Qizil kitobiga kiritilgan o‘simliklarga etkazilgan undiriladigan zarar miqdorini hisoblash uchun koeffitsient
  

Daraxtlarni, butalarni, boshqa o‘simliklarni va nihollarni qonunga xilof ravishda kesish, kundakov qilish, shikastlantirish, yo‘q qilish yoki boshqa joyga ko‘chirib o‘tkazish - jarimaga sabab bo‘ladi.
Hech kim o'z mavjudligini flora va faunasiz tasavvur qila olmaydi, lekin hamma o'simliklar haqiqatda nimani his qilishini bilmaydi. Dunyodagi eng noodatiy o'simliklar haqidagi faktlar sizga ko'plab haqiqiy narsalarni tushunishga imkon beradi. O'simliklar nafaqat bizning jamiyatimizni bezash uchun, balki odamlarning o'zini himoya qilish uchun ham yaratilgan. O'simliklar hayotidagi faktlar gullar, butalar va o'tlarga ta'sir qiladi.
ad
1. Eng sovuqqa chidamli o'simliklar bu terak va qayin kurtaklaridir. Ularni -196 darajaga qadar sovutish mumkin.
2. To'p daraxti eng shovqinli daraxt hisoblanadi va u faqat Gvineyada o'sadi.
3. Bizning dunyomizda 10 mingga yaqin zaharli o'simliklar mavjud.
4. Yerda qo'ziqorinning noyob turi mavjud. Bu ta'mi tovuq go'shti kabi bo'lishi mumkin.
5. Taxminan 0,2 gramm bo'lgan bir xil urug'larni faqat Ceratonia ishlab chiqaradi.
6. Eng tez o'sadigan o'simlik bu baobab. Kun davomida u balandligi 0,75 - 0,9 metrga ko'payishi mumkin.
7. O'simliklar hayotiga qiziquvchilar uchun shuni aytish kerakki, suv o'tlari eng qadimiy o'simlik hisoblanadi.
8. Eng xavfli qaqshatqich o'simlik Yangi Zelandiya qichitqi daraxti deb nomlanadi, chunki u hatto otni ham o'ldirishi mumkin.
ad
9. Braziliyada bir daraxt bor, uning sharbati dizel yoqilg'isi sifatida ishlatiladi.
10. Eng qadimiy daraxt - Amerika Qo'shma Shtatlaridan kelgan qarag'ay.
11. Bahraynda hayot daraxti o'sadi.
12. Bugungi kunda dunyoda taxminan 375,000 o'simlik turlari mavjud.
13. Tiger orkide o'simlik dunyosidagi eng katta orkide hisoblanadi.
14. Bundan tashqari, oq karahindiba ham bor, biz ko'rgan sariq ranglar emas.
15. Germaniyaning eman daraxti o'zining pochta manziliga ega.
16. 300000 o'simlik turlaridan faqat 90000 tasi qutulish mumkin.
17. O'simlik ovqatlarining taxminan 90% o'simliklardan olinadi.
18. Odamlardan ancha oldinroq, yovvoyi atirgullar Yer yuzida paydo bo'lgan. Ularning eng qadimgisi 50 million yil oldin paydo bo'lgan.
19. Eng qimmat gul - Oltin orkide.
20. Eng katta suv nilufari Amazonda.
21. Barglar haqidagi eng qiziqarli faktlardan biri shundaki, Hindistonda "oshqozonni aldayotgan" o'simlik bor. Bu o'simlikning atigi bir-ikki bargini yeb, butun bir hafta davomida to'yasiz.
22. Bir gektar qarag'ay o'rmoni atmosferaga taxminan 5 kilogramm fitontsidni chiqarishi mumkin, bu mikroblarni ajoyib muvaffaqiyat bilan yo'q qiladi.
23 Duckweed - dunyodagi eng kichik o'simlik.
24. O'simliklar va hayvonlar hayratlanarli va bu hatto ekinezya asal ishlab chiqarishi bilan isbotlangan.
25. Bir paytlar guruch donalari yolg'onni aniqlash vositasi sifatida ishlatilgan.
26. Yong'oq yong'oq emas. Bu baklagiller.
27. Dunyodagi eng yoqimsiz o'simlikning hidi chirigan baliqqa o'xshaydi. Ushbu hidni amorfofall zavodi ishlab chiqaradi.
28 Xitoyda yaproq panjarasi deb nomlangan bambuk bor. Ushbu o'simlik kuniga 40 santimetrga ko'payadi.
29. Kun davomida kungaboqar quyoshga burila olmaydi.
30. O'simliklar albinos bo'lish qobiliyatiga ega.
31. Quruqlikdagi o'simliklar kislorodning atigi yarmini ishlab chiqaradi.
32. Ko'pgina o'simliklar o'txo'rlar hayotiga zararli va zaharli kimyoviy moddalar ishlab chiqarishga qodir.
33 1954 yilda Arktika lupin urug'lari taxminan 10 000 yil davomida muzlab qolganligi aniqlandi.
ad
34. Inson hayoti madaniy o'simliklarning 1500 turiga bog'liq.
35. Janubiy Afrikadan kelgan fikus eng uzun ildizlarga ega, uzunligi 120 metr.
36. O'simliklar dunyosining eng to'yimli mevasi avakado.
37. Kosmosda tortishish kuchi bo'lmagan holda gullab-yashnashi va urug'ini berishi mumkin bo'lgan birinchi o'simlik arabidopsis edi.
38. Shuningdek, rezina o'simlikdan olinadi. Uning ismi Hevea.
39. O'simlikdagi barglarning joylashishi qat'iy tartibga ega.
40. Qora dengiz qirg'og'idagi eng xushbo'y o'simlik aromati hisoblanadi.
41. Dunyoda urug'lar ochilib, o'ralgan o'simliklar mavjud.
42. O'simlik bor, uning mevalari shakarga qaraganda 2000 barobar shirinroq.
43. Meksika agava zavodining nomi bilan atalgan.
44 Dunyoda yoqimli ta'mi va yumshoq pulpasiga ega bo'lgan qutulish mumkin bo'lgan kaktuslar mavjud.
45. Taxminan 50 ta mevani 1 kaktus qo'llab-quvvatlaydi.
46 Qadimgi davrlarda petrushka xafagarchilik ramzi edi.
47. Taxminan 120 evrolik tungi gul urug'i. Bu o'simlik juda qimmat, chunki u darhol o'ldirishi mumkin.
48 Dunyoda taxminan 50 turdagi nasturtium mavjud.
49. Agar mimoza bezovta bo'lsa, u darhol barglarni katlay boshlaydi.
50. Gollandiya emas, lolalarning tug'ilgan joyi deb hisoblanmaydi. Ushbu gullar birinchi bo'lib Tyan-Shan cho'llarida va O'rta Osiyo dasht zonalarida ko'rilgan.
51. Yerdagi atmosferaning katta qismini suv o'tlari hosil qiladi.
52. Braziliyada "sut emizuvchi" nomini olgan daraxt bor.
53. Daraxtlar tufayli issiqxona effekti taxminan 20% ga kamayadi.
54. Oziq moddalarning taxminan 10% tuproqdan, qolgan qismi atmosferadan daraxtlar tomonidan so'riladi.
55. O'rtacha bir daraxtdan taxminan 170 ming qalam yaratish mumkin bo'ladi.
56. Stevia - bu konfet o'rnini bosadigan o'simlik. Ushbu o'simlik konfetdan ko'ra shirin ta'mga ega.
57 Antarktidada 10 ming yoshga to'lgan liken mavjud.
58. Puya Raymondning eng qadimgi o'simlik guldastasi 8000 guldan iborat.
59. Sequoia daraxti dunyo kosmosidagi eng baland o'simlik hisoblanadi.
60. Barcha o'simliklar o'ziga xos ta'm va hidga ega.