Қосимжон содиқОВ

Талабаларнинг билимини текшириш учун сўроқ ва топшириқлар:

Араб дунёсида туркий тилни ўрганишга бўлган эҳтиёжнинг ижтимоий-сиёсий сабаблари нимада эди?

Туркий тилни ўрганишга бағишланган луғат ва грамматик асарларга умумий тавсиф беринг.
“Китоб-и мажму-и таржумон-и туркий ва ажамий ва мўғулий” асари ва унинг тузилиши тўғрисида сўзлаб беринг.
“Аттуҳфату-з-закийату филлиғатит туркийа” ва унинг тузилиши тўғрисида сўзланг.
Ўқитувчи раҳбарлиги остида “Туркий тил бўйича араб тилида яратилган луғатлар ва грамматик асарлар” мавзуида илмий семинар ўтказинг. Семинарда слайдлардан кенг фойдаланинг.

Бешинчи мавзу: “XV–XVI АСРЛАРДА “ЧИҒАТОЙ ТУРКИЙСИ” БЎЙИЧА ЯРАТИЛГАН ЛУҒАТЛАР ВА ГРАММАТИК АСАРЛАР”

Таянч тушунчалар: ўзбек тилшунослиги тарихи, тилларни типологик ўрганиш, тил, туркий тил, форсий тил, сўз, калом, нутқ.
Дарсни олиб бориш йўллари: маъруза, машқ дарси, савол-жавоб. Маъруза баён, таҳлил, чоғиштирма-типологик усулда олиб борилади.
Дарсдан кўзланган мақсад ва вазифалар: Алишер Навоийнинг “Муҳокамату-л-луғатайн”ни ёзишдан кўзлаган мақсадини, унинг бу асар билан нима демоқчи эканлигини ўқувчига тушунтириш; асарнинг мазмун-моҳиятини очиб бериш. Эски ўзбек тили, хусусан Навоий асарлари бўйича луғатлар яратиш анъанасининг шаклланиши ва унинг тарихий тараққиёти тўғрисида талабаларга билим бериш.
Кўрсатма ва тарқатма материаллар: араб хатида ёзилган туркий сўзлар; топшириқ берилган варақлар; турли жадваллар, слайдлар.
Дарсда қўллаш мумкин бўлган техник ускуналар: компьютер, расмни деворга туширувчи мослама, катта бичимли телеэкран, турли дисклар.

Э ъ т и б о р қ а р а т и л а д и г а н м а с а л а л а р: XV–XVI асрлардаги ўзбек тилшунослиги.

Навоийнинг ўзбек тилшунослиги тарихидаги улуғ хизматлари. “Муҳокамату-л-луғатайн” асари.
Навоийнинг талқин принциплари. Турли оилага кирувчи тилларни чоғиштирма-типологик ўрганиш масаласи.
Навоий туркий тилнинг сўз бойлиги тўғрисида.
Алишер Навоийнинг луғатчилик фаолияти. “Сабъат абҳур” луғати.
Навоий асарлари ва “чиғатой туркийси” бўйича луғат тузиш анъанасининг юзага келиши.