Оқсилларнинг тузилиши ва хоссалари

Transkripsiya uchun zarur omillar:

Transkripsiya uchun zarur omillar:

• 1. Transkripsiyaga uchraydigan DNK bo‘lagi.
• 2. Ribonukleozidtrifosfatlar (ATF, GTF, UTF, STF).
• 3. DNKga bog‘liq – RNK polimeraza.

Transkripsiya mexanizmi 3 bosqichdan iborat:

1. Initsiatsiya.

2. Elongatsiya.

3. Terminatsiya.

Initsiatsiya promotorga DNK-ga bog‘liq RNK-polimeraza birikishi natijasida sodir bo‘ladi. Eukariotlarda uchta RNK-polimeraza - I, II, III bor. Bu oqsillar bir necha subbirlikdan iborat bo‘lib, bir-biridan transkripsiya spetsifikligi bilan farqlanadi.

• Initsiatsiya promotorga DNK-ga bog‘liq RNK-polimeraza birikishi natijasida sodir bo‘ladi. Eukariotlarda uchta RNK-polimeraza - I, II, III bor. Bu oqsillar bir necha subbirlikdan iborat bo‘lib, bir-biridan transkripsiya spetsifikligi bilan farqlanadi.
• 1. RNK-polimeraza I 5,8; 18; 28 S rRNK genlarining transkripsiyasiga
• 2. RNK-polimeraza II – mRNK,
• 3. RNK-polimeraza III –tRNK va 5S rRNK sinteziga javobgar.
• Elongatsiya RNK polimerazaning qolip DNK yuzasida siljishi natijasida vujudga keladi. Uning tezligi 1 sekundda 40-50 nukleotidni tashkil etadi.

Eslatma: RNK-polimeraza doimo polinukleotid zanjirni 51’31 yo‘nalishida uzaytiradi, shuning uchun 51 – oxir har doim trifosfat (f-f-f), 31 oxir erkin -OH saqlaydi.
Barcha RNK zanjirlari sintezi yoki fffAdan, yoki fffGdan boshlanadi.
RNK
i-RNK (m-RNK)
тRNK
rRNK
iRNK – oqsil sintezidagi axborotni o’zida saqlaydi.
Aminokislota bilan triplrtli kodning mos kelishini tRNK belgilaydi.
Asosiy funksiasi translatsiya jarayonini amalga oshiradi.
Hujayra tarkibida hammasi bo’lib 3-5% tashki etadi.
Hujayra tarkibida 15% ni tashkil etadi.
Hujayra tarkibida 80% ni tashkil etadi.

Transkripsiyadan keyin RNKning yetilishi

• Yadroda RNKning barcha o‘tmishdoshlari transkripsiyadan keyingi yetilish yoki protsessing bosqichini o‘taydilar. Bu jarayon quydagi holatlarni o‘z ichiga oladi:
• 1. Pre-RNKdan axborotsiz qismlarni uzib tashlash.
• 2. Uzilgan axborotli qismlarni biriktirish – splaysing. (Splaysing – ekzonlarning fermentativ birikishi.)
• 3. RNK 51 va 31 oxirlarini modifikatsiya qilish.
• Barcha yetilgan RNKlar yadrodan sitoplazmaga oqsillar bilan kompleks holatida transportlanadi. Oqsillar ularni parchalanishdan saqlaydi va o‘tkazilishini yengillashtiradi.