|
DASTURXON TUZASH
Norasmiy tushlikdagi dasturxonni tuzash
Dasturxon.
Oppoq dasturxon barcha tanatanli voqealar va kechalar uchun
mo‘ljallangan, uning xususiyati shundaki har qanday rangdagi idishlar va gullar
chiroyli ko‘rinish kasb etadi. Atirgullar, billur bokallar, kumush shamdonlar va
qadimgi farfor, yaxshi saqlangan vino, to‘y yilligi va unashtirish marosimi kabi
quvonchli damlar uchun kerakli bo‘lgan muhitni yaratib bera oladi. Bahor kayfiyatini
paydo qilishda oq kashta bilan tikilgan och-yashil yoki havo rang, pushti tusdagi nafis
rangli dasturxonlar qo‘l keladi. Landish, lola, narsiss, giatsinta, krokuslar va boshqa
bahor gullari unga yanada chiroy beradi. Quyoshga o‘xshash jazirama va issiq yozda
oq yoki sariq rangdagi kashtali sariq tusdagi nafis dasturxonlar to‘g‘ri keladi. Stolni
o‘z bog‘ingizdagi gullar, savatchadagi mevalar, bug‘doy tolalari – bu yilning ramzi
sifatida bezash mumkin.
Kuz faslidan ma’yuslik va osoyishtalik nafasi ufurib turadi, yilning bu faslida
ehtimol oq yoki havo rangdagi dasturxonlar to‘g‘ri keladi, uni mevali taomlar hamda
kuzgi barglardan yasalgan guldastalar bilan bezatish mumkin. Gullarni stolning
o‘rtasida turishi shart emas, ular tegishli guldonlarda eng qulay joylarga qo‘yiladi.
Gullar ovqatni va qarama-qarshi o‘tirgan odamlarni to‘smasligi lozim. Bugungi
kunda, dasturxonni bezashning maxsus qoidalari yo‘q. Bu yerda uy bekasining didi
muhim rol o‘ynaydi. Dasturxonning oqilona, maqsadga muvofiq qilib bezatilishi
yaxshi hisoblanadi, lekin u qimmatbaho idish-tovoqlarni, nafis shishadan bo‘lgan va
billur qadahlarni, hamda kumush qoshiq sanchqi va pichoqlarni ko‘z-ko‘z qilish,
qisqasi, maqtanish odobsizlik hisoblanadi.
Norasmiy tantanali tushlik
Jihozlar qanday bo‘lmasin, ularni batartib yozilgan oppoq dasturxon chetidan bir
qarichda joylashadiki, unda mehmonlarning joyi o‘rtasidagi masofa baravar bo‘lishi
lozim. Salfetka kichik kosaga qo‘yiladi; agar darhol gazak qo‘yilgan bo‘lsa, unda
salfetka sanchqidan chaproqqa sanchqini yopib yubormagan holda qo‘yiladi.
179
Shunday kosalarni chekkalar ham jihozlarni yopib qo‘ymasligi lozim. Stol bezatishda
qolgan narsalar, stolning hajmi, taklif qilingan mehmonlarning soniga ham bog‘liq.
Masalan, katta bo‘lmagan doira shaklidagi stolga agar go‘sht va sabzavotli taomlar
tortilishi taqozo etilsa, unda stol bezaklaridan voz kechishga to‘g‘ri keladi.
Taomlardan tashqari bunda stolga faqat sham qo‘yilgan shamdon qo‘yish
mumkin. Shamlar chiroqlarni o‘chirib yoqiladi, o‘tirganlarning ko‘zlaridan baland
bo‘lmasligi lozim (shamdonlar istalgan xona uchun ziynat vazifasini o‘taydi, kerak
bo‘lsa ularni yoqish ham mumkin.) Odatda tushlik uchun zarur bo‘lgan barcha
jihozlar qo‘yilib, ular bilan birga disert jihozlarini ham qo‘yish mumkin. Birinchi
holatda disert sanchqilar va qoshiqlar yoki faqat qoshiqning o‘zi kosadan oldin
qo‘yiladi. Norasmiy tushlikda to‘rtta taomdan ortiq taom bo‘lishi kamdan-kam
uchragani uchun, odatda ikkitadan pichoq – bittasi gazak uchun (agar oldindan
rejlashtirilgan bo‘lsa), boshqasi esa – go‘sht uchun beriladi. Pishloqli salat uchun esa
maxsus pichoq zarur. Jihozlarni kosaning o‘ng va chap tarafidan ketma-ketlikda
chekkadan markazga qarab shunday joylashtirilib chiqiladiki, birinchi taom uchun
kerakli bo‘lgan pichoq va sanchqilar kosadan uzoqroq joylashtiriladi. Odatda ikkita
sanchqi – bittasi go‘shtga, ikkinchisi salat uchun mo‘ljallab qo‘yiladi, ammo
uchtadan ortiq bo‘lmasligi lozim. Salat uchun mo‘ljallangan sanchqi kosaga yaqinroq
qo‘yiladi; agar salat gazak sifatida tortilsa, tabiiyki, sanchqi ham birinchi qo‘yiladi.
Norasmiy tushliklarda muz bilan sovuq kofe yoki choy beriladi. Uy egasining
xohishiga ko‘ra choy yoki kofe tushlikning oxirida chashkachalarda tortiladi. Muz
bilan qoshiqchani pichoqdan o‘ngga qo‘yiladi. Sovuq kofega qaymoq bilan qand
tortiladi. Yaxshisi, choyga avvaldan shakar va limon qo‘shib, uni muz solingan
stakanlarga to‘g‘ri idishdan quygan ma’qul. Sho‘rva va meva qoshiqlari stolga
pichoqlarning o‘ng tomonidan qo‘yiladi. Agar issiq kofe yoki choy tashkillashtirilsa,
unda kofe yoki choy qoshiqlar chashkani kosasiga, o‘ng tarafidan ushlagichini o‘ngga
burib uzatiladi. Stolga yana sariyog‘ uchun kosalar hamda pichoqlar ham qo‘yiladi,
bunda pichoqni turlicha qo‘yish mumkin: ko‘ndalang holda kosaning tepa qismiga,
xo‘randaga tig‘i bilan qaratilgan holda qo‘yiladi, kosaning tepa qismiga uchini
markazga qaratgan holda joylanadi, ba’zida esa qolgan pichoqlarga parallel, tig‘ini
chapga qaratib qo‘yiladi.
Norasmiy stolga qo‘yiladigan tuzdon va murchdonlar turlicha bo‘ladi –
yog‘ochdan, shishadan qilingan uksus, garmdori, murch va boshqa ziravorlar uchun
mo‘ljallangan idishlardir. Agar stol juda katta bo‘lsa, tuz va garmdori har bir emas,
oralab qo‘yiladi. Buning uchun unchalik katta hajmga ega bo‘lmagan shisha, billur,
keramika va farfordan foydalaniladi. Tushlikdan oldin ularni qayta to‘ldirib,
qoshiqlarni qo‘yib qo‘yish kerak. Albatta, agar ular shaxsiy bo‘lmasa. Shuni yodda
tutish lozimki, kumush qopqoqli tuzdonni har foydalanganda qopqog‘ini tozalash
lozim. Aks holda tuzdonni teshiklari to‘lib qoladi va mehmon kosasidagi tuz u
180
istagandan ko‘ra ko‘payib kyetishi yoki umuman tuz bo‘lmasligi mumkin.
Mehmonlar orasida chekadiganlar bo‘lsa, unda norasmiy tushlikda ular stol oldida
chekishlari mumkin.
Har bir jihozga qo‘shib bittadan kuldon qo‘ysa ham, yoki katta bitta kuldon
qo‘yib qo‘ysa ham bo‘ladi. Garchi kuldon bilan gugurt qo‘yilgan bo‘lsa ham, uy
bekasiga odatda stolda chekishni taklif qilishmaydi. Chekuvchilar o‘zlari istagan
sigaret markasini tanlab olishadi degan holat nazarda tutiladi. Chekishni taklif qilmas
ekan, uy bekasi stol atrofida chekishdan o‘zini tiyishni afzal ekanligiga shama qiladi.
Hozirgi kunga kelib chekmaydigan soni kamayib bormoqda, shu bois ular
atrofdagilarga e’tibor berishlar lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
