3. Roman va gotika arxitekturasi.
Roman me'morchiligi rivojlanishining asosiy yakuni bo'lib,
devorlarni devor va ustunlarga (kontrofoslarga) ajratishdir. Bu
konstruktiv sxema Gotik sistemaning rivojlanishiga asos solgan . Binolari
va arxitektura komplekslari. Roman arxitekturasi snakllari xilma-ximgi
bilan ajralib turadi. Unda g'arbiy Yevropaning turli hududlarida yuzaga
kelgan juda ko'p Roman arxitekturasi deb, odatda, XI - XIII asrlardagi
g'arbiyYevropa
arx.tektura
ga
aytiladi,
chunki
u
Rim
arxitekturasiningba'zi ko'rinishlari va qurilish usullarini me'ros qilib
olgan hamdaRoman xalqlari yashaydigan hududlarda keng tarqalgan
bo'lgan. Rim imper'yas" yemi lganidan keyin, g'arbiv Yevropa
hududidaarxitektura turg'unlikka uchragan (V - X asrlar). XI asrdan
boshlabarxitektura yana rivojlana borib, bu rivojlanish feodallar uylari
vaqal'alarida o z aksini topgan.
Qurilish usullari va tektonika. Erta feodal davrlarida qurilgan
Roman arxi- tekturasida binolarning tomlari yog'ochdan bo'lganligi
sababli ular yong'inlar natijasida tez-tez yonib, buzilib ketgan. Shuning
uchun Roman arxitekturasining asosiy vazifalaridan biri, bu qurilishda
yog'och konstruksiyalarini tosh materiallar yordamida gumbazsimon
konstruksiyalarga
almashtirish
bo'lgan
.
Roman
me'morchiligi
rivojlanishining asosiy yakuni bo'lib, devorlarni devor va ustunlarga
(kontrofoslarga) ajratishdir. Bu konstruktiv sxema Gotik sistemaning
rivojlanishiga asos solgan.
Roman arxitekturasi snakllari xilma-ximgi bilan ajralib turadi. Unda
g'arbiy Yevropaning turli hududlarida yuzaga kelgan juda ko'p
yo'nalishlar mavjud.
XII asrning ikkinchi yarmi va
XIII
asrlarda shaharlarda savdo-sotiq
va hunarmandchilikning rivojlanishi g'arbiy Yevropa arxitekturisining
eng yuqori cho'qqilarga chiqishiga olib kelgan. Qurilish ishlari
monastrlarning qaramog'idan ketib, haqiqiy quruvchi proffessionlarning
ixtiyoriga
o'tgan.
Bu
davrlarda
quruvchilar
konstruksiyalarni
yengillashtiruvchi va qurilish materiallarini iqtisod qiluvchi yangi
qurilish usullarini qidira boshlaganlar. O'tgan davrdagidek, Gotika
arxitekturasining rivojlanishida Fransiya arxitekturasi maktablari yana
yetakchi o'rinlarda qolgan. Qurilish usullari va konstruksiyalar Bu
davrning
eng
katta
texnik
yutuqlaridan
biri
bo‘lib
gotika
ibodatxonalarining konstruksiyalaridir
.
Gotika arxitekturasi ustalari
Roman arxitekturasi yutuqlarini rivojlantirib, sifat jihatidan yangi kark
assistemasini yaratganlar. Bu sistema binolarining devorlari va umuman
o'zini ancha yengil bo'lishiga olib kelgan.
Gotika karkasining asosiy elementlari bu gumbazning arka
qovurg'alari — nervyuralar, gumbazning vertikal tayanchlari (tashqariga
chiqarilgan) kontrofoslar va qiya elementlar – ark butanlaradir.
Gotika arxitekturasining eng ko'zga ko'ringan. Parij xudo onasi
sobori bo'lib, buning qurilishi ll63-yilda boshlanib XIV asrning
o'rtalarida tugallangan
Hashamatli besh nefli soborning uzunligi 129m,
nefning balandligi 32,5 m, minoralarning balandligi esa 69 m ni tashkil
etadi.
Gotika uslubi XIII asrga kelib o'zining eng rivojlangan davriga
o'tgan. Bunga misol qilib Reyms soborini ko'rsatish mumkin
.
Qo‘llaniladigan ta‘lim texnologiyalari: dialogik yondoshuv, muammoli
ta‘lim, munozara, o‘z-o‘zini nazorat.
Do'stlaringiz bilan baham: |