O‘rтa maxsus, kasb-hunar тa’limi markazi

5-mashq. Uyga vazifa. Matnni o‘qing. Undosh tovushlarning aytilishi va yozilishiga diqqat qiling.

Ilm egallashga harakat qilish har bir mo‘min va mo‘mina uchun farz. Hadisda aytilishicha, bir soatgina ilm o‘rganish bir kechalik ibodatdan yaxshi, bir kunlik dars esa uch oy tutilgan nafl ro‘zadan afzaldir.

Ilm ikki xil bo‘ladi: biri — qalbdagi ilm, ikkinchisi — tildagi ilm. Mo‘min-musulmon kishi o‘zi bilim olgach, uni boshqalarga ham o‘rgatishi, ilm-ma’­rifat tarqatishi lozim. Ilmni o‘rganib, so‘ng uni boshqalarga o‘rgat­maslik go‘yoki mol-u dunyoni yig‘ib, uni sarf qilmay ko‘mib qo‘yish bilan barobardir.
Lekin, ilm olish ko‘r-ko‘rona bo‘lmasligi kerak. Duch kelgan narsani o‘rganaverish yaramaydi. Yana, ilmga qiziqmagan kishilarga ilm o‘rgatish ham shart emas. Ajdodlarimizdan bir ulamo aytgan ekanlar: «Ilm o‘rgan, u sening yoshlik paytlaringda to‘g‘ri yurishingni ta’minlaydi. Katta bo‘l­ganingda buyuk shaxsga aylanishingda asosiy sabablardan bo‘ladi. Ilm doim sening hamrohing bo‘lib, adashishingdan va qoqilishingdan saqlaydi, dushmanlaringni mag‘lub qiladi». Har bir ilmning o‘z sharafi va ulug‘ligi bor. Xoh diniy, xoh dunyoviy ilm (kimyo, jug‘rofiya, aljabr, tibbiyot va h.k.) bo‘lsin, hammasining o‘z o‘rni, o‘z ahamiyati bor. Barcha ilmlarni mukammal egallab olishning iloji yo‘q, shuning uchun ham eng kerakli, hayotda asqatadigan, e’tiqodga xizmat qiladigan ilmlarni o‘rganish maqbul.
(Bobolarimizning o‘gitlaridan)


2-DARS. LEKSIKOLOGIYA YUZASIDAN O‘TILGANLARNI
TAKRORLASH


Darsning maqsadi:
a) ilmiy maqsad: o‘quvchilarning ongida leksikologiya yuzasidan hosil qilingan bilim va malakalarni mustahkamlash;
b) o‘quvchilarni insonlarga muhabbat, o‘zidan boshqalarni hurmat qilish ruhida tarbiyalash.
Takrorlash uchun savollar

1. Leksikologiya nimalarni o‘rganadi?

2. So‘z ma’nosining ko‘chish yo‘llari qaysilar?
3. Shakldosh, ma’nodosh va zid ma’noli so‘zlarga misollar ayting.
4. Atama deb nimaga aytiladi?
5. Shevaga xos so‘zlar deb qanday so‘zlarga aytiladi?
6. Eskirgan va yangi paydo bo‘lgan so‘zlarga misollar ayting.
7. O‘zbek tili leksikasining boyish manbalari qaysilar?
8. O‘z va o‘zlashgan qatlam haqida gapirib bering.