O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Yo‘ldoshev, SÍ. Mamatqulov, F. Yo‘ldoshev iqtisodiyot nazariyasi

Narxning taklif o‘zgarishlariga ta’siri
Jadvalda taklifning narxga nisbatan o‘zgarishi ko‘rsatilgan.
Lekin bozorda narx bilan bog‘liq ravishda taklif o‘zgarishlari
doimo bir xil darajada boradi, degan xulosa chiqarish to‘g‘ri
bo‘lmaydi. Odatda, taklif narxdan oldinroq, tezroq yuradi. Keltiril-
gan misolda narx 5 marta oshgani holda taklif 8 marta oshdi. Bu
holatni chizma bilan ifodalansa, quyidagicha ko‘rinishga ega
bo‘ladi. Chizmada taklif egri chizig‘i harakatini ko‘rish mumkin:
Bir dona
choynak narxi,
so‘m
Yakka taklif
miqdori, dona
Umumiy taklif
miqdori, dona
Umumiy taklif
qiymati, dona
100
1
1000
100000
200
2
2000
400000
300
4
4000
1200000
400
6
6000
2400000
500
8
8000
4000000

---

74
Chizmada OY chizig‘i narxni, OX chizig‘i esa taklifni, AE
chizig‘i taklif o‘zgarishini ifodalaydi. Narx 100 so‘m bo‘lganda,
taklif A nuqtada bo‘lsa, u 500 so‘mga chiqqanda taklif E nuqtagacha
ko‘tariladi.
Òaklifning elastikligi
Òaklif bozor munosabatlarining asosiy qonuni bo‘lib, u narx
bilan tovar taklifi o‘rtasidagi aloqadorlikni ko‘rsatadi, bu bog‘lanish
taklifning elastikligi (o‘zgaruvchanligi)da o‘z ifodasini topadi.
Narx o‘zgarishiga nisbatan taklif o‘zgarishi taklif elastikligi
deyiladi.
Òaklifning o‘zgarishi bir qator omillarga bog‘liq holda sodir
bo‘ladi. Òaklif elastikligi koeffitsiyentini hisoblash uchun taklif
va narx o‘zgarishlari taqqoslanadi:

B
.
(
‘
)
k
(
‘
)
T
foiz hisobida taklifning o zgarishi
E
V
foiz hisobida narxning o zgarishi
Agar taklifning o‘zgarish darajasi narxning o‘zgarish darajasidan
yuqori bo‘lsa, taklif elastik bo‘ladi. Bunda elastiklik koeffitsiyenti
birdan yuqoridir, ya’ni E
k
>1. Òovar narxi 10 % oshgani holda
taklif 15 % oshsa, elastik taklif paydo bo‘ladi. Bunda taklifning