|
burg‘ilash snaryadi deb ataladi. Burg‘ilash snaryadining
tarkibi burg‘ilash turi va quduqning ahamiyatiga bog‘liq bo‘ladi.
Òog‘ jinslarini parchalash, kernni qabul qilish va saqlash uchun
ko‘zda tutilgan burg‘ilash snaryadining bir qismi
kolonkaviy yig‘ma
deb ataladi.
Òog‘ jinslarini parchalash uchun ishlatiladigan kesgich mate-
riallar turiga qarab kolonkaviy burg‘ilashning quyidagi turlari
mavjud: qattiq qotishmali va olmosli.
Kolonkaviy burg‘ilash turiga qarab turli kolonkaviy yig‘malar
ishlatiladi (3.2-rasm).
Kolonkaviy burg‘ilashda ishlatiladigan burg‘ilash koronkalari
(3.3-rasm) kolonkaviy quvur bilan ulash uchun rezbaga ega bo‘lgan
po‘lat halqadan tashkil topgan. Koronkaning ustki qismida yuvish
suyuqligi o‘tishi uchun ariqchalar qilingan; ichki yuzasi konus
qilib ishlangan bo‘ladi. Kolonkaviy burg‘ilashda, asosan, qattiq
qotishmali va olmosli koronkalar ishlatiladi. Qattiq qotishmali
koronkalarda ularning korpusiga qattiq qotishmalardan kesgichlar
mahkamlangan bo‘ladi, olmosli koronkalarda esa olmoslar matritsa
yordamida koronka korpusiga yopishtirilgan bo‘ladi.
58
Kernni qistirish uchun kernuzgichlar ishlatiladi. Kernuzgichlar
koronka bilan kolonkaviy quvur orasiga joylashtiriladi. Kernuzgich
ishlatilmagan hollarda kern qistiruvchi materiallar bilan qistiriladi.
Kengaytirgichlar quduq stvolining torayib qolishidan saqlash
uchun ishlatiladi. U tashqi tomonga kesgich elementlar — olmosli
shtabiklarga ega bo‘lgan silindrdan iborat bo‘ladi. Kengaytirgich-
larning diametri koronkaning tashqi diametridan 0,05—0,1 mm
ga katta bo‘lishi kerak.
Kolonkaviy quvurlar — hosil bo‘lgan kernni qabul qilish va
quduqqa ma’lum yo‘nalish berish uchun ishlatiladi.
Kolonkaviy quvurlar choksiz po‘lat quvur materiallaridan
tayyorlanadi va uning ikki tomoni ichiga trapetsiyasimon rezba
ochilgan bo‘ladi. Bir tomoniga koronka, ikkinchi tomoniga o‘tgich
ulanadi. Kolonkaviy quvurlar 1, 2, 3, 4 va 6 m uzunlikda ishlab
chiqariladi.
3.2-rasm.
Kolonkaviy yig‘malar:
a, b — qattiq qotishmali, olmosli va drobli burg‘ilash uchun:
1, 8, 10—qattiq qotishmali, olmosli va drobli koronkalar; 2—kern-
uzgich korpusi; 3—kern qisuvchi halqa; 4—kolonkaviy quvur;
5—o‘tgich; 6—qulfli niðpel; 7—burg‘ilash quvuri; 8—olmosli
kengaytirgich; 11—shlam yig‘uvchi quvur.
a
b
7
6
5
4
3
2
1
8
2
3
9
4
5
6
7
59
Kolonkaviy quvurlarning asosiy o‘lchamlari 3.1-jadvalda
keltirilgan.
3.1-jadval
Diametri, mm
Olmosli
koronka
Qattiq qotish-
mali koronka
Kolonkaviy va
obsadka quvuri
Tashqi
Ichki
Tashqi
Ichki
Tashqi
Ichki
Obsadka quvur-
lari niðpeli
—
—
—
112
93
76
59
46
36
26
—
—
—
92
73
59
42
31
22
14
—
151
132
112
93
76
59
46
36
—
—
132—133
113—114
93—94
74—75
58—59
44
31
21
—
—
146
127
108
89
73
57
44
34
—
—
137
118
99,5
81
66,5
49,5
37
27
—
—
135,5
116,5
97,5
78,5
62,5
46,5
33,5
—
—
3.3-rasm. Kolonkaviy burg‘ilash uchun koronkalar:
a—qattiq qotishmali; b—olmosli: 1—koronka korpusi; 2—rezba;
3—konusli yuza; 4—qattiq qotishmali keskichlar; 5—yuvish suyuqligi
o‘tadigan ariqchalar; 6—olmos ushlab turadigan matritsa; 7—olmoslar.
a
b
1
2
3
4
5
6
7
1
2
3
5
60
O‘tgichlar burg‘ilash quvurlari kolonnasi bilan kolonkaviy
quvurlarni tutashtirish uchun xizmat qiladi.
Quvurli o‘tgichlar ikki turda ishlab chiqariladi: frezerli va
o‘chamakli. Frezerli o‘tgichlar kolonkaviy quvur bilan burg‘ilash
quvurlari kolonnasini tutashtirish uchun xizmat qiladi.
O‘chamakli o‘tgichlar burg‘ilash kolonnasining ostki qismini
kolonkaviy va shlamli quvur bilan tutashtirish uchun ishlatiladi.
Burg‘ilash quvurlari aylanma harakatni stanokaylantirgichdan
jinslarni parchalovchi asbobga uzatish uchun ishlatiladi. Burg‘ilash
quvurlari bo‘ylab yuvish suyuqligi zaboyga yuboriladi. Burg‘ilash
quvurlari orqali jinslarni parchalovchi asbob uchun samarali bo‘lgan
og‘irlik kuchi beriladi.
Bundan tashqari, burg‘ilash kolonnasidan avariyalarni bartaraf
etishda foydalaniladi. Burg‘ilash quvurlari choksiz qilib, sifatli po‘lat-
lardan tayyorlanadi. Sifatli po‘latlar Ä, 36Ã2Ñ, 40X, 30XÃÑ kabi
markadagi po‘latlardan tayyorlanadi. Quvurlarga tayyorlanish davrida
termik ishlov — normallash yoki zakalka (toblash) beriladi. Quvur-
lar rezba ochilgan uchlari zaiflanib qolmasligi uchun ularning oxirgi
qismi qalinlashtiriladi. Razvedkaviy burg‘ilashda niðpel va mufta-
qulf ulamali burg‘ilash quvurlari ishlab chiqariladi (3.4-rasm).
Mufta-qulf ulamali burg‘ilash quvurlari tashqi konusli rezbaga
ega. Svechalarda quvurlar o‘zaro muftalar bilan, svechalar esa
burg‘ilash qulflari bilan tutashtiriladi.
3.4-rasm.
Razvedkaviy burg‘ilashda ishlatiladigan
burg‘ilash quvurlari:
a, b—ni ppel ulamali: d—mufta -qulf ulamali: 1—quvur; 2—niðpel
yoki mufta; 3, 4—konus (niðpel) va qulf muftasi.
a
b
d
1
2
1
1
4
5
B
A
6
5
A-A
B
A
B
B-B
4
6
46
6
0
B
2
61
Niðpel ulamali burg‘ilash quvurlari ichki trapetsiyasimon
silindrik rezbaga ega bo‘ladi. Quvurlar o‘zaro A tiðidagi niðpellar
bilan ulanadi, svechalar esa niðpel qulfi bilan, ya’ni A va B
tiðdagi niðpellar bilan ulanadi.
Kolonkaviy burg‘ilashda ishlatiladigan burg‘ilash quvurlarining
asosiy o‘lchamlari 3.2-jadvalda keltirilgan.
Burg‘ilash jarayonida burg‘ilash quvurlari quduq devoriga
ishqalanib, uning ustki qismi yeyiladi. Burg‘ilash quvurlari ustining
yeyilishiga moyilligini kamaytirish uchun uning ustki qismiga yuqori
chastotali tok bilan ishlov beriladi. Murakkab burg‘ilash ishlari
sharoitlarida burg‘ilash quvurlari kolonnasida uzilishlar sodir bo‘lib
turadi. Odatda, quvurlar rezba ochilgan joyidan va qalinlashtirilgan
joylaridan uziladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
