O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi m. Rahimov quduqlarni burg‘ilash

2.2-§. Chuqur bo‘lmagan quduqlarni zarba-kanatli
usul  bilan  burg‘ilash
Zarba-kanatli  burg‘ilash  chuqur  bo‘lmagan  muhandislik-
geologik quduqlarni bog‘langan, g‘ovak va sochiluvchan gruntlar,
quduq va suvga to‘yingan jinslarni burg‘ilash uchun ishlatiladi.
Zarba-kanatli burg‘ilash qurilmasi yordamida diametri
168  mm.  gacha  bo‘lgan  va  chuqurligi  30  metrgacha  bo‘lgan
quduqlarni burg‘ilash mumkin.
Zarba-kanatli burg‘ilash asboblari chuqur bo‘lmagan quduq-
larni  yumshoq  jinslardan  namuna  olish  va  kernsiz  burg‘ilash
imkonini beradi.
Valun-galechnik  yotqiziqlarini  burg‘ilash  uchun  dolotolar
ishlatiladi. Dolotolar jinslarni zaboyda maydalab beradi, keyin esa
jelonka yordamida yuqoriga chiqarib olinadi.
Chuqur bo‘lmagan quduqlarni burg‘ilash qurilmasining asbob-
lari 2.3-rasmda  keltirilgan.
G‘ovak va sochiluvchan tog‘ jinslarini zarba-mexanik usulida
burg‘ilash uchun yengil zarba-kanatli burg‘ilash qurilmasi ishla-
tiladi.
Bir  o‘qli  tirkamaga  o‘rnatilgan  yengil  burg‘ilash  qurilmasi
friksion lebyodka, machta va dvigatel bilan ta’minlangan.
Burg‘ilash ustasi davriy ravishda  lebyodkani ishga soladi va
o‘chiradi, buning natijasida jinslarni parchalovchi asbobga ega bo‘lgan
burg‘ilash snaryadi zaboydan ko‘tariladi va unga tashlanadi.
Friksion  lebyodkali  burg‘ilash  qurilmasining  afzalligi  uning
sodda  konstruksiyaga  egaligidadir.  Shu  bilan  birga  zarbalar
chastotasini va asbobni tashlash balandligini boshqarish va idora
qilish ishchilardan jismoniy harakat talab qiladi, bu esa  mehnat
unumdorligini cheklaydi.
Ko‘chma  yengil  burg‘ilash  qurilmalarining  texnik  xarakte-
ristikalari 2.1-jadvalda keltirilgan.
Stakan yordamida zarba-kanatli burg‘ilash usuli bilan qoniqarli
miqdorda sifatli namunalar olinadi. Har bir reysdagi chuqurlashuv
quduq diametrlari 70—219 mm bo‘lganda jinslarning xususiyatlarini
e’tiborga olingan holda 0,3—0,8 m qilib qabul qilinadi. Mustahkam
va bo‘sh jinslarni burg‘ilashda klapanli stakanlar ishlatiladi.
Zaboydagi jinslar yoppasiga dolotolar bilan parchalanganda
namunalar jelonka klapani ostidan olinadi.

---

41
2.1-jadval
Ko‘rsatkichlar
ÓÁÏ-15 ì
Ä-5-25
ÁÊÓÑ-ËÃÒ
Burg‘ilash chuqurligi, m
15
25
30
Quduqning boshlan-
g‘ich  diametri,  mm
168
127
168
Lebyodkaning yuk
ko‘taruvchanligi, kN
10
5
7
Kanatning barabanga
o‘ralish tezligi,  m/s
0,82
1,0—1,2
0,5
Dvigatel turi
ÓÄ-25
ÓÄ-25
ÓÄ-300
Quvvati,  kW
5,9
5,9
4,4
Machtaning
balandligi, m
5,5
4,5
5
Stanokning massasi, kg
110
370
435
2.3-rasm. Chuqur bo‘lmagan quduqlarni yengil zarba uzuli bilan
burg‘ilash uchun ishlatiladigan asboblar:
à—qîquvchan stakan: 1—konik rezba; 2—kesimga ega bo‘lgan quvur;
3—bashmak; b—jelonka: 1—konik rezba; 2—silindirik korpus; 3—yassi
klapan; 4—bashmak; d—gruntonos: 1—gilza; 2—o‘tgich; 3—drenaj
klapani; 4—bashmak; e—gruntonosni jinslarga  qîqish uchun
zarbagich: 1—o‘tgich; 2—patrubka: 3—sandon; 4—yo‘naltiruvchi shtok;
5—zarbagich;  f—yassi doloto; —dolotoning o‘tkirlanish burchagi;
g—obsadka quvuri: 1—frezerli bashmak; 2—niðpel; 3—quvur;  4—go-
lovka; h—zarba shtangasi: 1—shtanga;  2—kanat uchun o‘tgich.
a
b
1
2
3
4
3
2
3
1 3
1
d
e
5
2
4
3
4
2
1
f
4
3
g
h
2
1
2
1

---

42