O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi kolleji

WINDOWS menyo’lari
WINDOWSda foydalanuvchilar 4 turdagi menyu bilan ishlashi mumkin:

• 
  operatsion tizimning asosiy menyusi;
  

• 
  barcha ob’ektlarning kontekst menyo’lari;
  

• 
  dastur menyo’lari;
  

• 
  dastur va hujjat oynalarining, shuningdek, muloqot oynalarining boshqaruvchi menyusi.
  

Menyu – bu biror operatsiyani bajarish imkonini beruvchi bo’yruqlar majmuidir. Menyu bandlari orasida bo’yruqlardan tashqari qism menyuga kirish imkonini beruvchi bandlar ham bo`lishi mumkin. Bu holda foydalanuvchi shajara (iyerarxik) yoki ichma – ich joylashgan menyu bilan isjlaydi.
Menyo’lar monitor ekranida joylashishiga ko`ra, vertikal va gorizontal menyo’larga bo`linadi. Dastur oynalarining menyusi gorizantal menyuga misol bo`ladi. Vertikal menyu – yuqoridan pastga qarab ochiluvchi menyudir. Kontekst menyusi bunga misol bo`ladi. WINDOWSda vertikal menyuning boshqa ko`rinishi, sizib chiquvchi deb nomlanadigan va pastdan yuqoriga qarab ochiluvchi ko`rinishi ham ishlatiladi. Bunday menyuga OTning asosiy menyusi misol bo`ladi.
Asosiy menyu
Пуск tugmasi bosilganda, ekranda WINDOWSning ish boshlashi uchun kerak bo`ladigan asosiy menyusi ochiladi. Unda dasturni ishga tushirish, hujjatni ochish, tizim parametrlarini sozlash, kerakli fayllarni topish, zaruriy ma’lumotlarni olish va boshqarish amallarni bajarish mumkin.
Odatda dasturlarni ishga tushirishda asosiy menyudan foydalaniladi. Asosiy menyu bo`limlari va u bilan bog`liq bo`lgan amallarni ko`rib chiqamiz (1.9- rasm).
Программы (Dasturlar)– bu bo`lim yordamida tizimda o`rnatilgan barcha dasturlarni ishga tushirish imkonini beruvchi shajara qism menyuga kiriladi. Birorta dasturni ishga tushirish uchun sichqoncha ko`rsatkichini bu bo`limga olib kelinadi. Ochilgan qism menyudan kerakli dastur nomi tanlanib sichqonchaning chap tugmasi yoki [Enter] bir marta bosiladi.
Избранное (Tanlangan) – bunda tanlangan hujjatli papkalarga murojat amalga oshirilb, odatda tanlangan WEB sahifalarning ro`yxatlari joylashgan bo`ladi.
Документы (Hujjatlar) – horgi tahrir qilingan bir nechta hujjatlar ro`xatini o`zida saqlaydi. Bu ro`xatdan kerakli ixtiyoriy hujjatni tahrirlashimiz mumkin, buning uchun ro`yxatdan keraklisini tanlab sichonchaning chap tugmasini bir marta bosish kifoya. nmmmmmmmmmmmmm
Настройка (Sozlash) – tizimdagi hamma komponentalar ro`yxatini va kerak bo`lganda ularni qayta sozlash imkoniyatini beradi.
Найти (Qidirish) – bu bo`lim ixtiyoriy papkalarni yoki fayllarni, tarmoqdagi server kompyuterni, E-Mail ma’lumotlarini, Internet tarmog`idan ma’lumotlarni, hamda manzillar kitobidan kishining koordinatalarini qidirish imkonini beradi.
Справка (Ma’lumot) – ma’lumotlar tizimini chaqirishni amalga oshiradi. Axborot olish uchun ma’lumot tizimining bayonidan Содержание yoki mavzular Предмет ko`rsatkichidan foydalanish mumkin. Bu tizim WINDOWSning imkoniyatlari va unda ishlash bo`yicha to`liq axborot beradi.
Выполнить (Bajarmoq) – ixtiyoriy dasturni ishga tushuradi va papkalarni ochadi, MS DOS bo’yruqlarini bajarilishni ta’minlaydi. Bu bo’yruqning muloqot oynasida Обзор…tugmasi mavjud bo`lib, uning yordamida dasturlar dasturlar tanlanib, bo’yruqlar qatorida dasturning to`liq nomi hosil qilinadi. Bo’yruqni ishga tushurish uchun OK tugmasi, bekor qilish uchun esa Отмена tugmasi bosiladi.
Завершение сеанса – agar kompyuter lokal tarmoqqa ulangan bo`lsa yoki Internetga chiqish mumkin bo`lsa, u holda bu menyu bo`limi barcha dasturlar ishini yakunlaydi hamda tarmoqni o`chiradi va tizimga boshqa nom bilan kirish imkonini beradi. Yani ishlayotgan rejimdan ichiqish uchun xizmat qiladi.
Завершение работы – bu bo`limni ishga tushishi bilan WINDOWS operatsion tizim ishi yakunlanadi.
Menyuning Настройка bo`limi quyidagi bandlardan iborat:
Панель управления (Boshqarish paneli) – faqat masalalar panelini sozlashdan tashqari sozlash vositalarining deyarli barchasini o`zida saqlaydi;
Принтеры (Printerlar) – yangi printerni o`rnatish, eskisini yo`qotish hamda o`rnatilgan printerni sozlash imkonini beradi;
Панель задач и меню «Пуск» (Masalalar paneli va “Пуск” menyusi) – masalalar panelini va asosiy menyuni sozlaydi;
Свойства папки (Papkalar xususiyatlari) – papkalarning tashqi ko`rinishini sozlash hamda sichqoncha ishini boshqarish;
Рабочий стол Active Desktop – ish stoli variantlarini tanlash imkonini va o`zimizning xoxishimizga ko`ra uni sozlash mumkin.
Boshqarish paneli (Панель управления)
Bu bo`limni ishga tushurganda unga xos bo`lgan oyna hosil bo`ladi (1.10-rasm). Bu oynada kompyuter qurilmalarining va operatsion tizimning turli qismlarining piktogrammalari joylashgan bo`ladi.
Дата/время (Sana/vaqt) – bu piktogramma tizim vaqti va sanasini o`zgartirish imkonini beruvchi muloqot oynasini ochish uchun xizmat qiladi;
Звук (Tovush) – WINDOWS muhitida ishlash vaqtidagi ro`y beradigan hodisalarga tovush berish sxemasini tanlash imkonini beruvchi muloqot oynasini ochadi;
Игровые устройства (O`yin qurilmalari) – kompyuterga jostik o`rnatish va bekor qilish hamda boshqa o`yin qurilmalarini o`rnatish imkonini beruvchi muloqot oynani ochadi;
Клавиатура (Klaviatura) – klaviaturani sozlash uchun muloqot oynasi ochiladi. Uning yordamida klaviaturaning ishlash tezligini, alifbolarni o`zgartirish va o`zgartirishlarni tugmalarga bog`lashni o`rnatish mumkin;
Модемы (Modem) – agar kompyuterga modem o`rnatilgan bo`lsa, u holda bu piktogramma yordamida bog`lanish (ulanish) parametrlarini o`rnatish mumkin;
Мультимедиа (Multimediya) – multimediyaning texnik va dasturli vositalarini sozlash imkonini beruvchi muloqot oynasini ochish uchun xizmat qiladi;
Мышь (Sichqoncha) – sichqonchani sozlash va uning ko`rsatkichining ko`rinishlarini tanlash uchun muloqot oynasi ochiladi;
Пароль (Parol) – ruxsatsiz foydalanuvchilardan tizimni himoya qilish uchun parol o`rnatish imkonini beruvchi muloqot oynasini ochadi;
Пользователи (Foydalanuvchilar) – agar bir kompyuterdan bir necha kishi foydalanayotgan bo`lsa, u holda bu piktogramma yordamida har bir foydalanuvchi uchun OT konfiguratsiyasini alohida - alohida berish va o`rnatish imkonini beradi;
Принтеры (Printerlar) – yangi printerni o`rnatish, eskisini yo`qotish hamda o`rnatilgan printerni sozlash imkonini beradi;
Сеть (Tarmoq) - agar kompyuter lokal tarmoqqa bog`langan bo`lsa, u holda bu piktogramma yordamida tarmoq bilan ishlashni sozlash mumkin;
Поиск файлов (Fayllarni izlash) – ekranda ochilgan muloqot oynasida MS Office dasturlarining ixtiyoriy hujjatlarini tez izlab topish uchun indekslar yaratiladi;
Почта (Pochta) – ochilgan muloqot oynasida pochta va faks xizmatlarini sozlash mumkin;
Система (Tizim) - ochilgan muloqot oynasida kompyuter ishining samaradorligiga ta’sir etuvchi umumtizim sozlashlarini bajarish mumkin;
Телефонные соединения – telefon tarmog`idan foydalanib bog`lanishlar parametrlarini sozlash;
Специальные возможности (Maxsus imkoniyatlar) – tizimning maxsus imkoniyatlarini faollashtirish komponentalarini o`zgartirish, tizim diskini hosil qilish imkonini beruvchi muloqot oynasini ochish uchun xizmat qiladi;
Установка оборудования (Qurilmalarni o`rnatish) – kompyuterga yangi texnik qurilmalarni o`rnatish vaqtida zarur bo`ladigan sozlash funksiyalarini amalga oshiruvchi usta dasturni ishga tushiradi;
Установка и удаления программ (Dasturlarni o`rnatish va o`chirish) – WINDOWS operatsion tizimida o`rnatilgan dastur komponentalarini o`zgartirish yoki yangi dasturlarni o`rnatish, tizim diskini hosil qilish imkonini beruvchi muloqot oynasini ochish uchun xizmat qiladi;
Шрифты (Shriftlar) – yangi shiriftlarni o`rnatish va eski kerak bo`lmagan shriftlarni o`cherish uchun xizmat qiladi;
Экран (Ekran) – ish stolining ko`rinishini o`zgartirish, videotizimni sozlash uchun muloqot oynasini ochish imkonini beradi;
Язык и стандарты (Til va standartlar) – milliy kelishuvlarni tanlash imkonini beruvchi muloqot oynasini ochish uchun xizmat qiladi.
Kontekst menyu
WINDOWS operatsion tizimida kontekst menyu juda ko`p ishlatiladi. Kontekst menyu oynaning ixtiyoriy joyida sichqonchaning o`ng tugmasini bosish yordamida ochiladi. Bu menyu bandlari qaysi element ajratilgani? Qanday operatsiya bajarilayotgani va shu kabi holatlarga bog`liq holda o`zgaradi. Umuman olganda sichqonchaning o`ng tugmasi bosilganda ajratilgan element bilan bo`ladigan ehtimoli ko`proq operatsiyalar nomlarini o`z ichiga olgan menyuga kirish mumkin. Odatda, WINDOWS ning an’ayaviy tizimli menyusidan foydalanishga qaraganda, kontekst menyu yordami bilan bo’yruqlarni bajarish qulayroqdir.