O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi iskandar tuxliyev bahodirxon safarov turizm asoslari

Rgiston maydoni. Samarqand.


Turistik mahsulot tarkibi turizm maqsadlari va jarayonida turistning ehtiyojlarini qondirish uchun yetarli bo‘lgan, eng kamida ikkita yoki ko‘plab turistik xizmatlar, ishlar, tovarlar va ta’minot vositalari, boshqa turistik zaxiralardan tashkil topgan turistik xizmatlar paketining tarkibiga kiruvchi majmuadan iborat (6- rasm).
O‘zbekiston Respublikasining «Turizm to‘g‘risida»gi Qonunining 3- moddasiga asosan: «Tur – muayyan yo‘nalish bo‘yicha turistik xizmatlar majmuyi (joy bandlash, joylashtirish, ovqatlantirish, transport, rekreatsiya, ekskursiya xizmatlari va boshqa xizmatlar) bilan ta’minlangan aniq muddatlardagi turistik sayohat», – deb belgilangan.
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib, turistik mahsulotning asosiyelementlari bo‘yicha turistik xarajatlar tarkibi quyidagi holatda bo‘ladi (6- rasm):


6- rasm. Turistik mahsulotning asosiy elementlari bo‘yicha
turistik xarajatlar tarkibi

Turistik xarajatlar tarkibida ko‘rsatilganidek, turist sayohat uchun sarf qiladigan umumiy xarajatlarining 50% ini asosiy xizmatlar turpaketning xarajatlari, 30% ini qo‘shimcha turistik xizmatlar, 20% ini tovar (sotib olish: suvenir va boshqalar) xarajatlari tashkil etadi. Bundan ko‘rinib turibdiki, asosiy xizmatlar turist xarajatlarining asosini tashkil etsa-da, qo‘shimcha xizmatlar uchun ham turist qolgan pulining aksariyat qismini sarflay olishi mumkin ekan.

2. 4. Jozibador turistik mahsulot yaratish va xizmat kursatish klasslari


Turoperator faoliyatning asosiy vazifasi tegishli xizmat ko‘rsatish dasturi bilan mustahkamlangan tur yaratish hisoblanadi. Aynan shu turistik mahsulot turoperator tomonidan yaratilgan bo‘lib, bozorga chiqariladigan asosiy turistik mahsulot hisoblanadi. Sotishni tashkil etish usuli va turist talabnomasining turiga qarab turlar individual va guruhli bo‘lishi mumkin.
Individual turlar. Turistlarga ko‘proq erkinlik va mustaqil harakatlanish imkonini beradi. Ammo bunday turlar guruhli turlarga nisbatan qimmatroq, chunki individual turlar tarkibiga kiruvchi ichki yo‘nalishdagi transport, gid (tarjimon) xizmatlari va ba’zi boshqa xizmatlar uchun to‘lov to‘lig‘icha turist zimmasiga tushadi. Guruhli turlarda esa to‘lov guruhdagi a’zolar o‘rtasida taqsimlanadi.