O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

IC H K I A ’Z O L A R N IN G R IV O J L A N IS H I H A Q ID A
Q IS Q A C H A M A ’L U M O T
Ichki a’zolar embrional taraqqiyotning 4-haftalarida endodermadan 
paydo bo'lgan birlamchi ichak naychasidan shakllanadi. Ichakning mus­
kul qavati mezodermadan rivojlanadi. Ichak naychasi embrion umurtqa

---

pog'onasining old tomonida unga boshidan-oxirigacha parallel joylash­
gan. Keyingi rivojlanish davrida ichak naychasi embrionga nisbatan tez 
o'sib, qorin b o 'sh lig 'id a ikkita burilish (tizza) ni hosil qiladi. Natijada 
ichak naychasi bosh, o 'rta va orqa ichak naycha qismlariga ajraladi. Bu 
vaqtda embrion bosh qismining yuz tomonidagi ektodermadan o g'iz 
b o 'sh lig 'i va tilning oldingi qism lari rivojlanadi. Bunga qaram a-qarshi 
birlamchi ichak naychasining bosh qism idan esa o g 'iz b o 'sh lig 'i va 
tilning orqa b o 'lag i, hiqildoq, qizilo'ngach va m e’da rivojlanadi. O g'iz 
bo'shlig'ining oldingi bo'lagi bilan orqa qismi embrion rivojlanishida 
o'zaro qo'shilib, butun o g 'iz b o 'sh lig 'i va tilni vujudga keltiradi. B ir­
lamchi ichak naychasining bosh qism idan o g 'iz b o 'sh lig 'i va tildan 
tashqari tishlar, so 'lak bezlari, limfoid to'qim alar va qalqonsimon bez, 
qalqonsim on bez orqa tanachalari va ayrisim on bezlar rivojlanadi. 
Birlamchi ichak naychasining o 'rta qismidan o 'n ikki barmoq ichak, 
och ichak, yonbosh ichak va ularga aloqador bezlar (jigar, m e’da osti 
bezi) rivojlanadi.
Birlamchi ichak naychasining oxirgi qismidan esa ko'richak, ko'ta- 
riluvchi, ko'ndalang va pastga tushuvchi chambar ichaklar, «S» simon 
va to 'g 'ri ichak taraqqiy etadi. T o 'g 'ri ichakka qarab b o 'lg 'u si orqa 
teshik vujudga keladi. Keyinchalik rivojlanish jarayonida o'rtadagi parda 
shimilib ketadi va to 'g 'ri ichak tashqariga orqa teshik orqali ochiladi.