O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

5-rasm. Elastik tog'ay to'qimasi.
4-rasm. Yog' to'qimasi.

---

g'aylam i oziqlantirib turadi va o'sishiga yordam beradi.
S u y a k t o ' q i m a s i . Bu to'qim a tarkibida noorganik modda ko'p 
bo'lganligi sababli qattiq bo'lib, shu jihatdan boshqa to'qim alardan farq 
qiladi. Yangi tug'ilgan chaqaloqlar suyak to'qim alarining oraliq modda- 
lari betartib tarqalgan kollagen tutamlardan tuzilgan bo'lsa, o 'rta yashar 
odamlarda suyak oraliq moddasiga ohak moddasi shimilib, uni borgan 
sari qattiqlashtirib boradi. Suyak to'qimasi boshqa to'qimalar singari hujayra 
va oraliq moddalardan tuzilgan (6-rasm).
Suyak oraliq moddalari, asosan, mineral (kalsiy va fosfor) tuzlardan iborat 
bo'lib, ular suyaklar mustahkamligini ta’minlaydi. Rouber ma’lumotiga ko'ra. 
suyaklar ohakdan 4— 5 marta qattiq, cho'yan va temirga yaqin turadi.
Suyakning oraliq kollagen tolalari ostein tolalar deb ataladi va ularning 
joylashishiga qarab qo'pol tolali va yassi plastinkasimon tolali suyak 
to'qim alari tafovut qilinadi.
Qo'pol tolali to'qim a, asosan, embrion va yangi tug'ilgan chaqaloq- 
larning suyak to'qim alari bo'lib, tartibsiz, har tarafga joylashadi va orga­
nizm rivojlanishi davomida asta-sekin tolalarga almashadi.
Katta yoshdagilarda qo'pol tolali suyak to'qim alari suyaklarning faqat 
paylar yopishadigan qismlarida, kalla suyaklarining o'zaro birlashadigan 
choklarida uchraydi. Yassi plastinkasimon suyak to'qim asida ossein tolalari 
parallel yo'nalib joylashadi va suyaklarning qattiq bo'lishini ta’minlaydi. 
Bunday tuzilishdagi suyaklar katta odamlarning deyarli barcha suyaklariga 
tegishli xususiyatdir.
3. 
M u s k u l t o ' q i m a s i tolalarining protoplazmasida nerv siste­
masi ta’sirida qisqarish xususiyatiga ega bo'lgan differensiallashgan maxsus
nishida ishtirok etsa, oste- 
o k la s tla r riv o jla n is h d a n
to'xtagan suyak hujayrala- 
rini kemiradi.
6