O'rta-m axsus kasb-hunar ta’limi markazi

VEGETATIV NERV SISTEMASINING MARKAZIY YADROLARI
Simpatik va parasimpatik nervlarning yuqorida ko'rsatilgan (orqa, 
uzunchoq va o'rta miya) markaziy yadrolardan tashqari gipotalamusda 
(ko'rish tepaligi sohasida) joylashgan yadrolari ham bo'ladi. Jumladan, 
ko'rish tepaligi sohasining oldingi yadrolari ko'proq parasimpatik nervlarga 
ta’sir qilsa, uning orqa tomonida joylashgan yadrolar simpatik nervlar 
bilan bog'langan. Bulardan tashqari, gipofiz (miya osti ortig'i) ham simpatik

---

va parasimpatik nervlarga o'zining gormonlari (qon orqali) bilan ta’sir 
qiladi. Ko'rish tepaligida esa miyacha, targ'il tana yadrosi va bosh miyaning 
boshqa po'stloq osti yadrolari bilan o'tkazuvchi yo'llar orqali qo'shilgan. 
Shuning uchun gipotalamus organizmdagi turli va murakkab faoliyatlarga 
(somatik vazifalarga) ham o'z ta’sirini ko'rsatadi. Jumladan, miyacha 
organizmdagi murakkab harakatlarni, odam muvozanatini avtomatik ra­
vishda tartibga soladi. Bundan tashqari, miyacha gipotalamus va boshqa 
yadrolar orqali ichki a’zolarning funksiyalarini ham tartibga solishda 
(regulatsiya qilishda) faol qatnashadi. Ammo organizmdagi barcha ve­
getativ va somatik vazifalar yuqorida aytilganidek, faqat po'stloq osti 
yadrolari orqali bajarilmaydi. Chunki ular ham o'z navbatida bosh miya 
po'stlog'iga bevosita itoat qiladi. Binobarin, bosh miya po'stlog'i, so'zsiz, 
organizmdagi barcha hayotiy vazifalarni idora etadi va tashqi muhit bilan 
bog'laydi.
Nazorat uchun savollar
1. Vegetativ nerv sistemasining tuzilishi.
2. Vegetativ nerv sistemasining simpatik va parasimpatik nerv sistemasi qismlariga
bo'linishi. Ularni bir-biridan farqlaydigan fiziologik va anatomik belgilar.
3. Vegetativ nervlarning somatik nervlardan farqi.
4. Tugun oldi va tugundan keyingi vegetativ tolalar.