O’rnatilgan tizmlarda protsessorlar, operativ xotira va doimiy xotira (qattiq disk)

O’rnatilgan tizmlarda protsessorlar, operativ xotira va doimiy xotira (qattiq disk)
Protsessorlar o’rnatilgan tizim platasining asosiy funktsional qismi va birinchi navbatda buyruqlarga ishlov berish va ma’lumotlarga javobgardir. Elektron qurilma kamida bitta, markaziy nazorat qurilmasi vazifasini bajaruvchi, boshqaruvchi asosiy(master) protsessoridan tashkil topadi va asosiy protsessor bilan ishlaydigan yoki u yordamida boshqariladigan qo’shimcha(slave) protsessor ham bo’lishi mumkin. Bu qo’shimcha protsessorlar yoki asosiy protsessorlar buyruqlar tizimini kengaytirishi yoki xotira, shinalar va kiritish/chiqarish qurilmalarini boshqarish vazifalarani bajarish mumkin. [1]
Operativ xotira (RAM, RANDOM, ACCESS, MEMORY ) xotiradagi yuklashlar – bu o`rtacha energiya, bunda yuklama va programmalar bir vaqtning o`zida ishlaydi. Qachonki siz ishni tugatgandaoperativ xotira informatsiyani yo`qotadi. [5]
Doimiy xotira (qattiq disk) Kompyuterlar va o’rnatilgan tizmlar uchun eng kerakli va o’z vaqtida sexrli komponent bu ma’lumotlarni to’plovchi qattiq diskdir. Bu ma’lumotlarni yigish, o’qish va tashishga mo’ljallangan. [5]
O’rnatilgan tizimlarda xotira
Biz bilamizki o’rnatilgan platformalar, xar biri tezligi, xajmi va foydalanilishi bilan noyob bo’lgan xotira ierarxiyasiga ega (1-rasmga qarang). Registrlarli va muayyan birlamchi xotira turlariga o’xshab, xotira protsessorga to’g’ridan to’g’ri ulangan yoki ba’zilari fizik jixatdan protsessorda joylashgan bo’ladi. [4]

1-rasm. Xotira ierarxiyasi
Bular, doimiy xotira, tezkor xotira va 1-darajali KESH xotiralardir. Odatda protsessor tashqarisida joylashgan yoki ikkala holatda protsessor ichida joylashtirilgan va protsessor tashqarisida joylashgan xotiralar mavjud. Bundan tashqari ROM, 2-darajali KESH va tezkor xotira kabi birlamchi xotiralar va plataga ulanadigan, lekin to’g’ridan to’g’ri protsessorga ulanmaydigan ikkilamchi/uchlamchi xotiralar (masalan: CD-ROM, yumshoq disk, qattiq disk va lentalar) haqidagi axborotlarni ham o’z ichiga oladi. [4]
Foydalanilgan adabiyotlar va internet manbalar:

1. 
   E. Tanenbaum, T. Ostin “Kompyuter arxitekturasi” 365-367 betlar. 6-nashr. - Sankt-Peterburg: 2021-yil. 816 bet.
   
2. 
   А.А. Qaxxarov, Yu.Sh. Avazov, U.A. Ruziyev “Kompyuter tizimlari va tarmoqlari” 123-125 betlar. Toshkent “Fan va texnologiya” 2019-yil.
   
3. 
   https://hozir.org
   
4. 
   https://fayllar.org
   
5. 
   https://ru.wikipedia.org