Orinladi: Ajimova Sayyora Qabi`lladi: Maturazova Zulfiya No`kis-2021 Tema

V.Juwmaq
Juwmaq:Shaxstıń psixologiyalıq xarakteristikası, psixologiyada shaxs túsinigi. Insan, adam kóplegen pánlerdiń úyreniw ob'ekti bolıp esaplanadı. Olar adamlardıń túrli táreplerin hám turmıs tárizin, rawajlanıwı hám basqalardı úyrenedi.
Óz ob'ektin belgilew hám tariyplew ushın túrli túsinikler qollanıladı. Psixologiya páni adamdı jámiyette, basqalar menen munasábette bóliwshi sanalı iskerlik sub'ekti retinde úyrenedi. Psixologiya páni adamdı tariyplewde kóplegen túsinikler qollanıladı.
Insan, adam kóplegen pánlerdiń úyreniw ob'ekti bolıp esaplanadı.
Olar adamlardıń túrli táreplerin hám turmıs tárizin, rawajlanıwı hám basqalardı úyrenedi. Shaxstıń tiykarǵı motivı «o'zligi»ni ósiriw motivı bolıp tabıladı.
Shaxstıń ósiwi bolsa social ortalıq, shaxslararo munasábetler tásiri astında yamasa tezlashadi, yamasa páseytiwedi. Shaxstı úndewshi kúsh
K. Rodjersnɩn’ pikrine qaraǵanda, «Men kontseptsiya» hám «ideal Men» arasındaǵı ayırmashılıq bolıp tabıladı. Gumanistik psixologiyanɩn’ kórinetuǵındalaridan taǵı biri Abraxam Maslou bolıp tabıladı
(1907-1970). Ol da K. Rodjers teoriyasına sáykes teoriya,
«O'zligini (turmısqa ) nátiyjeni ámelde qollanıw qılıw» teoriyasın usınıs etdi. Onıń pikrine qaraǵanda, shaxnɩn’ ósiwge umtılıwı tug'ma, lekin social faktorlar astında aktuallashadi (háreket etedi).

A. Maslou shaxs mútajlikleriniń 5 dárejege bolǵan ierarxiyasini (siyasiy gruppalasqan ) usınıs etken:

Self-actualisation need - óz-ózin aktuallastırıw mútajligi (o'zligini kórsetiw, óziniń múmkinshiliklerin tolıq nátiyjeni ámelde qollanıw qılıw, ulıwma alǵanda kámil insan bolıw mútajligi); Esteem need-húrmetke, tán olinishga bolǵan mútajlik; Nedsfor belongingness and love-social munasábetke, gruppaǵa aǵza bolıw mútajligi; Safety needs-qawipsizlikke bolǵan mútajlik; Deficiency needs-fiziologikalıq mútajlikler.
Psixologlar arasında biosotsial teoriyalerdiń tárepdarları da júdá kóp. Sonday-aq G. Ayzenk. Ol shaxstıń eki ólshemli (tıyanaqlı ) modelin islep shıqtı. Bul modelde adam psixobiologik fenomen retinde kórip shıǵılǵan. Shaxstıń tiykarǵı qásiyetleri eki tiykarǵı kriterya, shkala - «ekstravertlik-introvertlik» hám «emotsional turaqlılıq -neyrotizm»menen anıqlanadı.
Biosotsial teoriyaler arasından D. Kettelning «Shaxs qásiyetleriniń faktorli kontseptsiyasi»ni kórsetip ótiw kerek. Alım bir-biri korrelyatsiga iye bolǵan 16 baslanǵısh hám bir qansha ekilemshi hám ólshemli faktorlardı ajıratıp kórsetken.
Shaxs haqqındaǵı eń jańa teoriyaler. Psixologiyada jańa teoriyalerdiń úlesi kútá úlken. Erik Bern (1902-1970) shaxstı rawajlandırıwdıń ámeliy hám teoriyalı