Organizmlarning ko’payishi. Jinssiz ko’payish

"Organizmlarning ko’payishi. Jinssiz ko’payish" mavzusida ochiq dars ishlanma

4.8
Презентации учебные
pptx
03.02.2020

AD

dzen.ru

16+
Что там — на тёмной стороне Земли?

Как гулять по колоритным местам?
"Organizmlarning ko’payishi. Jinssiz ko’payish" mavzusida ochiq dars ishlanma
Niyozova-10-sinf dars ishlanma.pptx

Navoiy viloyati Zarafshon shahar
8-umumta’lim maktabining
biologiya fani o`qituvchisi
Niyozova Munavvar Ergashevnaning
10-sinflar uchun boilogiya fanidan ochiq dars ishlanmasi.
Mavzu: Organizmlarning ko’payishi. Jinssiz ko’payish.

O`quvchilarga bir hujayrali va ko’p hujayrali organizmlarning jinssiz ko’payish usullari hamda jinssiz ko’payishning evolyutsiyadagi ahamiyati haqida bilim berish.
Darsning ta`limiy maqsadi:
Mavzu orqali o`quvchilarga ekologik, estetik, gigiyenik tarbiya berish.Ularni tabiatga va atrof-muhitga mehr-muhabbat, umuminsoniy qadriyatlarga hurmat,milliy g`oya va an`analarimizga sadoqat ruhida tarbiyalash.
Darsning tarbiyaviy maqsadi:
O`quvchlarni tabiiy ob`eklar bilan ishlash,taqqoslash va darslik ustida mustaqil ishlash,mavzu davomida olgan bilimlarini ko`nikma darajasida rivojlantirish.
Darsning rivojlantiruvchi maqsadi:

Yangi bilim berish.
Darsning tipi:
Savol-javob, tushuntirish.
Dars uslubi:
Biologik diktant,”Aqliy hujum”,Klaster ,BLITS,
“KEYS-STADI” metodi
Darsda foydalaniladigan usullar:
Proektor,ekran,kompyuter,tirik organizmlarning ko’payish turlari aks etgan ko`rgazma,klaster usuli uchun mo`ljallangan varaqalar.
Darsning jihozlari:

Dars davomida qo’llaniladigan kompetensiyalar:


.
I topshiriq:
1. Tirik organizmlar tomonidan modda va energiyaning o’zlashtirilishi …… deyiladi.
2.Avtotroflar qaysi energiya turidan foydalanishiga ko’ra … va ... larga bo’linadi.
3.Golozoy oziqlanish bir necha bosqichdan iborat: …., …., … .
4.Parazit hayot kechiruvchi bakteriyalar …, …, …, … qo’zg’atuvchilari hisoblanadi.
5.O’simliklar tomonidan mineral moddalar: …, …, … ko’rinishida qabul qilinadi.


1.Tirik organizmlar nima uchun ochiq sistema deyiladi? 2.Tirik organizmlarning qaysi jarayonlari uchun enrgiya kerak?
3.Fototrof organizmlarga nimalar kiradi?
4.Xemotroflar deb nimaga aytiladi?
5.Geterotroflar energiyani nimadan oladi?
6.Geterotroflarning qanday tiplari bor?
7.Saprofit oziqlanish qanday amalga oshadi?
8.Parazit zamburug’larni ayting.
9.Yashil o’simliklarning hayotiy jarayonlari uchun nimalar zarur?
10.Ca tuzlarining qanday ahamiyati bor?

Dars ning rejasi :
Yangi mavzu bayoni:

Ko‘payish tirik organizmlarning genetik axborotdan foydalangan holda
o‘ziga o‘xshaganlarni yarata olish xususiyatidir. Tirik organizmlarning ko‘ -
pa yish xususiyati tufayli tur doirasida avlodlar almashinuvi uzluksizligi
ta’minlanadi. Ko‘payish jarayonida genetik materialning xilma-xil kombinatsiyalari
hosil bo‘lishi tufayli yangi irsiy belgilarga ega organizmlar paydo
bo‘ladi. Bu esa tur ichida xilma-xillikni ta’minlovchi omildir.
Tabiatda ko‘payishning ikki xil turi: jinssiz va jinsiy ko‘payish farqlanadi:
Jinssiz ko‘payish. Jinssiz ko‘payish tabiatda keng tarqalgan bo‘lib, bir
hujayrali va ko‘p hujayrali organizmlarda kuzatiladi.
Jinssiz ko‘payishga xos xususiyatlar: ko‘payishda faqat bitta ona organizm
ishtirok etadi, somatik hujayralar yordamida amalga oshadi, mitoz jarayoniga
asoslangan, hosil bo‘lgan yangi organizm ona organizmning genetik jihatdan


Jinssiz ko‘payishning evolutsiyadagi ahamiyati. Qulay sharoitda individlarning
tez va ko‘p nasl qoldirishini ta’minlashdir. Lekin jinssiz ko‘payishda
organizmning yangi muhit sharoitiga moslanishni ta’minlovchi genetik
axborotning o‘zgarishi, almashinishi va xilma-xillikning ortishi kuzatilmaydi.
Shuning uchun ham ko‘pchilik organizmlar nafaqat jinssiz balki jinsiy usulda ham ko‘payadi.
Bir hujayralilarning jinssiz ko’payishi. Oddiy binar
bo‘linish prokariot organizmlarda
kuzatiladi. Prokariot hujayraning halqasimon DNKsi
replikatsiyalanadi, hujayra o‘rtasida to‘siq hosil
bo‘lib, hujayra ikkiga bo‘linadi . Bir
hujayrali sodda hayvonlardan amyoba, evglena,
infuzoriya kabi hayvonlarning binar bo‘linishi mitoz
jarayoniga asoslangan.

Infuzoriya tufelkaning binar bo‘linishi

Bezgak paraziti hayot siklida shizogoniya – ko‘p bo‘linish sodir bo‘ladi. Hujayra yadrosi bir necha marta mitoz bo‘linib, yosh hujayralarni hosil qiladi.

Xlorella, xlamidomonada kabi suvo‘tlari, zamburug‘lar sporalar orqali ko‘payadi. Sporalar mitoz usulida hosil bo‘ladigan gaploid hujayralar bo‘lib, tarqalishga xizmat qiladi.