"O'rganilayotgan mintaqa iqtisodi (xitoy iqtisodiyoti)" fanidan o'quv uslubiy majmua

Shimoliy-Sharqiy Osiyo mintaqasi - Uning umumiy maydoni —12 mln.kv\km.bo’lib, u o’z ichiga Моngoliya, XXR, Koreya xalq demokratik respublikasi, Коreya Respublikasi, Yaponiya, Gonkong, Tayvan, Makao. Uning rel’efi juda murakkab bo’lib, u o’rta va yoqori cho’qqili tog’lar (Jugjur, Burein tog’ tizmalari, uzunligi 4750 m.gacha bo’lgan Katta Xingan, Sinlin, Nan’lin), yirik tekisliklar (Amur oldi, Shimoliy-Sharqiy Xitoy va Buyuk Xitoy tekisliklari) bilan o’ralgandir.
Mintaqaning yer osti foydali qazilmalari va tabiati Janubiy Osiyo mintaqasi tabiiy resurslari zahirasi turli-tuman va ahamiyatli tarzda katta bo’lib, ular mamlakatlar bo’yicha bir tekis joylashmagandir. Asosiy foydali qazilmalar Hindistonda joylashgan. Unda toshko’mir, temir va marganes, kamyob bo’lgan rangli va qimmatbaho metallar ruda konlari, qimmatbaho hamda yarim qimmatbaho toshlarkonlari ham joylashgandir. Mintaqa neft va gaz zahirasiga boy emas. Unda er resursi muammosi mavjud bo’lib, uning ustiga ustag tog’ massivlarining, cho’l va yarim cho’l bo’shliqlarining ko’pligi, suv resurslarining etishmasligi, mussonlarning tez-tez bo’lib turishi – bularning barchasi ekin ekish maydonlarining qisqarib va cheklanib qolishiga, mintaqa oziq-ovqat balansining shakllanishiga, undago qishloq xo’jaligi tarkibiga salbiy ta’sir ko’rsatmoqda. Ushbu mintaqa o’zining la’lmikor erlarining hajmi bo’yicha dunyoda 2-o’rinni egallaydi .Mintaqa davlatlari orasida Hindiston eng katta ekin ekish maydoniga va eng uzun irrigatsiya tarmog’iga egadir.
Janubiy-Sharqiy Osiyo turli xil foydali qazilmalarga boy bo’lib, ularning zahiralari bugungi kunda etarlicha o’rganilib chiqilmagan, lekin ochilgan konlar mintaqada jahon miqyosidagi xom-ashyo salohiyati mavjudligini ko’rsatmoqda. Mintaqa yirik neft va tabiiy gaz zahiralariga ega (ular asosan, Indoneziya, Malayziya, Bruney, Tailand). Deyarli barcha mamlakatlarda ko’mir zahiralari mavjud bo’lib, ular odatda, noenergetik hisoblanib, sifati pastdir.
Marganes zahiralari Indoneziya, Tailand va Filippinda, хromitlar Filippinda, alyumin rudasi boksit sifatida Indoneziya, Malayziya, Filippinda mavjud. Mis, nikel,kobalt zahirasi Filippin va Indoneziyada joylashgan. Undan tasshqari yirik volfram, qo’rg’shin konlari Myanma va Tailandga joylashgan. Indoneziya, Malayziya, Tailand mamlakatlari qalay zahirasi bo’yicha dunyo ulushining 60% ni beradi va mazkur ko’rsatkichda mintaqa 1-o’rinni egallamoqda. Mintaqada oltin (Indoneziya va Filippinda), tantal, niobiy, simob, surma, flyuorit, kaliy tuzi konlari ham mavjuddir. Qurilish materiallari va ularni ishlsb chiqarish uchun xom ashyo zahirasi esa beqiyosdir.