Organik kimyodan maruzalar matni

Oddiy benzol halqali aromatik uglevodorodlar.

O

ddiy benzol halqali aromatik uglevodorodlarning eng oddiy vakili benzol C₆H₆ bo'lib, uni 1825 yilda ingliz kimyogari va fizigi M. Faradey koks gazidan ajratib olgan. 1834 yilda esa Mitcherlix benzol tarkibini o'rgangan. 1845 yilda Gofman toshko'mir tarkibida benzol borligini aniqladi. Benzol molekulasining tuzilishini aks ettiruvchi formulani dastlab nemis kimyogari Kekule 1865 yilda taklif etgan edi. Benzol molekulasida oltita uglerod atomi va oltita vodorod atomi mavjud bo'ladi.

Benzol molekulasining tuzilishini atsetilendan hosil bo'lish reaksiyasi bilan uzil-kesil isbotlandi. Struktura formulasida navbatlashib keladigan uchta bir va uchta qo'sh C-C bog' bilan tasvirlanadi. Lekin bunday tasvirlash benzolning haqiqiy tuzilishini aks ettirmaydi. Haqiqatda benzolda C-C bog'lanishlar teng qimmatli va ularning xossalari birlamchi bog'larning ham, qo'shbog'larning ham xossalariga o'xshaydi. Bu xususiyatlar benzol molekulasininig elektron tuzilishi bilan tushuntiriladi.