Organik kimyo

Farg’ona tumanidagi

Umumiy o’rta ta’lim maktab

10- sinf o’quvchilari uchun





ILM URUG’INI SOCHSANG

ELGA HOSIL BERGUSI.D.I.MENDELEYEV

Kimyo fanidan

Qiziqarli savollar
2018-yil

Tayyorladi: 2-IDUMI Kimyo fani o’qituvchisi

Chimiyon: Sodiqov B

ORGANIK KIMYO

KIRISH. ORGANIK KIMYONING

NAZARIY TUSHUNCHALARI
1. Organik kimyo fan sifatida shakllana boshlagan davmi aniqlang.

J: XIX asrnlng 1-yarmi

2. Qaysi olim organikaga mustaqil fan sifatida qaragan?

J: I.Berselius

3. Birinchi sintez qilingan organik modda qaysi?

J: Mochevina

4. Birinchi marta oksalat kislota nimadan sintez qilingan?

J: Disiandan

5. Birinchi shakarsimon modda qaysi moddadan sintez qilib olingan?

J: Formaldegiddan

6. Organik moddalaming ko‘p sonli bo'lishiga sabab nima?

J: 1) C-C birlkib, zanjir va halqa hosil qila olishi; 2) izomeriya

7. Tarkibi bir xil bo'lib, faqat tuzilishi bilan farqlanadigan modda molekulalari nima deyiladi?

J: Izomerlar

8. Organik moddalar tuzilishi nazariyasi asoschisi kim?

J: A.Butlerov (1861-yili)

9. A.Butlerov nazariyasi yaraiishiga sababchi bo'lgan omiilarni ayting.

J: 1) valentlik tushunchasi kiritilishi; 2) С ning IV valentli ekanligi aniqlanishi; 3) C-C bog' hosil qila olishi

10. Kimyoviy tuzilishga ta’rif bering.

J: Molekulada atomlar o'z valentliklariga muvofiq ma’lum izchillikda birikadilar

11. Organik moddalarning xossalari nimaga bog'liq?

J: Molekulada atomlarning qanday tartibda birikkanligiga

12. Organik moddalar, anorganik moddalardan farqli o’laroq, qanday tuzilishga ega?

J: Molekulyar

13. Organik birikmalarda atomlar bog'lanish tabiatiga ko'ra qanday bo'ladi?

J: Qutbsiz yoki biroz qutbli kovalent bog‘li

14. Organik birikmalaming bo'linadigan eng katta guruhiarini ayting.

J: Alisiklik va siklik

15. Siklik birikmalar nechaga bo'linadi?

J: 2 ga: geterosiklik va karbosiklik

16. Karbosiklik uglevodorodlami toifalang.

J: Alisiklik va aromatik

17. Siklopropan qanday birikmalar guruhiga kiradi?

J: Alisiklik

18. Organik birikmalar orasida boradigan reaksiyalar nechta guruhga bo'linadi?

J: 3 ta: o'rin olish, birlkish, ajralish

19. Reaksiyaga kirishayotgan molekulalardagi kovalent bog'ning uzilish holatiga qarab barcha organik reaksiyalar nechta guruhga bo'linadi?

J: 2 ta: gomolitik, geterolitlk

20. Agar reaksiya radikal hosil bo'lishi bilan borsa, kovalent bog' qanday uzilgan hisoblanadi?

J: Gomolitik

21. Reaksiya ionlar hosil bo'lishi bilan boshlansa, reaksiya qaysi mexanizm bo'yicha ketadi?

J: Geterolitik

22. Geterolitik, ya’ni ionli mexanizm bilan boradigan reaksiyalar reagentning xarakteriga qarab nechaga bo'linadi?

J: 2 ga: nukleofil va elektrofil

23. Yangi bog' hosil qilish uchun elektron juftini beradigan reagent qanday ataladi?

J: Nukleofil

24. Nukleofil reagentlar...

J: Manfiy zaryadlangan ionlardir

25. Yangi bog'lanish hosil qilganida elektron juft bermaydigan reagentlar qanday ataladi?

J: Elektrofil

26. BF₃ yoki AIF₃ qanday reagentlar guruhiga kiradi?

J: Elektrofil

27. Elektrofil o'rin olish reaksiyalarini aniqlang.

J: Aromatik birikmalarni nitrolash, galogenlash va sulfolash reaksiyalari

28. Elektrofil birikish reaksiyalarini ko'rsating.

J: Alkenlarning galogenlar, vodorod galogenidlar, sulfat kislota bilan birikish reaksiyalari

29. «Vis vitalis» so'zi qanday ma’noni beradi?

J: Hayotiy kuch

30. Organizmdagi moddalarning hayotiy kuch ta’sirida yaralishini ilgari suruvchi nazariya qanday ataladi?

J: Vitalistik ta’limot

31. Insonlarga qadimdan ma’lum bo'lgan organik moddalarni ayting.

J: Sirka kislota, vino, shakar, efir moylari, bo'yoqiar

32. Organik moddalar tarkibiga kiruvchi elementlar qaysilar?

J :C , H2, 0 2, N2 P,S

33. Dastlabki sintezlangan organik moddalar...

J: Oksalat kislota va mochevina

34. Oksalat kislota va mochevinani kim kashf qiigan?

J: F.Vyoler (1824 - 1828-yillarda)

35. Anilin sintezini birinchi marta amalga oshirgan olim kim?

J: N.N.Zinin (1832-yiii)

36. A.Kolbe va E.Franklend amalga oshirgan reaksiya qaysi?

J: Sirka kisiota sintezi

37. Sun’iy yog'simon modda sintezini amalga oshirgan olimni aniqlang.

J: M.Bertlo (1854-yili)

38. A.Butlerov 1861-y i l i...

J: Shakarsimon modda sintez qiigan

39. Organik moddalar tarkibida bo'lishi shart bo'lgan elementlar...

J: С va H

40. Halqali uglevodorodlar nechaga bo'linadi?

J: 3 ga: to‘yingan, to'yinmagan, aromatik

41. Organik moddalaming xossalari nimaga bog'liq?

J: Molekulaning kimyoviy tuzilishiga

42. Organik birikma va organik kimyo tushunchalarini fanga kim kiritgan?

J: I.Berselius (1827-yili)

43. I.Berseiius nomi bilan bog'liq tushunchalarni toping.

J: Organik birikma, organik kimyo

44. A.Butlerov 1861-yili qayerlarda o'zining kimyoviy tuzilish nazariyalari to'g'risida ma’ruzalar o'qigan?

J: Parij va Shpeyer

45. Organik kimyoning ilmiy asosini nima tashkil etadi?

J: Kimyoviy tuzilish nazariyasi

46. A.Kekule sirka kislotasining necfctta formulasini ishlatgan?

J: 20 ta

47. Sirka kislotaning 20 ta formulasini ishiatgan olim kim?

J: A.Kekule

48. Molekuladagi atomlar bog'lanishi ketma-ketligi nima deyiladi?

J: Kimyoviy tuzilish

49. Molekuladagi atomlar bog'lanishi tartibini kimyoviy tuzilish deb atagan olim ...

J: A.Butlerov

50. Organik birikmalarda uglerod bir-biri bilan qanday tartibda bog'lanishi mumkin?

J: To‘g‘ri, tarmoqlangan, halqa shakllarida

51. Bir xil molekulyar massa, sifat va miqdoriy tarkibga ega, lekin kimyoviy tuzilishi va fizik-kimyoviy xossatari turlicha bo'lgan moddalar... deb ataladi.

J: Izomerlar

52. Izomeriya hodisasini ochgan (1) va uni tushuntirib bergan (2) olimlarni ko'rsating.

J: 1) Y.Libix va F.Vyoler; 2) A.Butlerov

53. Qaysi bog' atrofida erkin aylanish kuzatiladi?

J: Sigma

54. To'yingan uglevodorodlarda qaysi izomeriya mavjud?

J: Zanjir izomeriyasi

55. A.Butlerov nazariyasi to'g'riligini isbotlagan hozirgi zamon modda tuzilish nazariyasi qanday ataladi?

J: Elektron nazariya