Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

 
 
 
 
 
TAKRORLASh UChUN SAVOL VA TOPShIRIQLAR 
C 

C + 2 H
2
O
Ca
H – C 

C – H + Ca(OH)
2
2 H – C 

C – H + 5 O
2
etin (atsetilen)
4 CO
2
+ 2 H
2
O
yonish
H – C 

C – H + Br
2
CHBr = CHBr
1,2-dibrometen
CHBr = CHBr
1,2-dibrometen
CH(Br)
2
– CH(Br)
2
1,1,2,2-tetrabrometan
H – C 

C – H + Br
2
[CHOH = CHOH]
1,2-digidrorsieten
[O] + H
2
O
[O] + H
2
O
[CH(OH)
2
– CH(OH)
2
]
1,1,2,2-tetragidrorsietan
C – C
O
O
H
H
2 [O]
C – C
O
O
HO
OH
etandial
etan di karbon kislota

---

23
 
1. Quyidagi uglevodorodlarning formulalarini yozing, ularni xalqaro nomenklatura bo’yicha 
nomlang: 
metilpropiletilen; 
simmetrik dietiletilen; 
etilbutiletilen; etilizopropiletilen 
2. Nima uchun etilen uglevodorodlarning reaksiyaga kirishish xususiyati nisbatan kuchli? 
3. Propenga brom, vodorod yodid va sulfat kislota ta’sir ettirilganda, sodir bo’ladigan 
reaksiyalarning tenglamalarini yozing. 
4. Qanday reaksiyalar polimerizatsiya va polikondensatsiya reaksiyalari deb ataladi? 
5. Atsetilen uglevodorodlardagi uchbog’ning tabiati qanday? 
6. Normal sharoitda 10 l atsetilen hosil qilish uchun qancha kalsiy karbid olish kerak? 
7. Ikkita izomer: 1-butin va 2-butinni bir-biridan qanday reaksiya yordamida farq qilish mumkin? 
8. Quyidagi uglevodorodlarni ratsional va sistematik nomenklaturaga ko’ra nomlang:
a) 
CH
2
CH CH CH
3
b) 
CH
3
CH
2
CH CH C CH
3
CH
3
CH
3
c) 
CH
3
CH CH
2
CH
3
CH
CH
2
d) 
HC C CH
2
CH
2
CH
CH
3
CH
3
e) 
HC C CH
CH
2
CH
3
CH
3
f) 
HC C CH
2
CH
CH
2
9. 1-brom-2-metilbutanga ishqorning spirtdagi eritmasi ta’sir ettirilganda, qanday uglevodorod hosil 
bo’ladi? 
10. Atsetilenning maxsus katalizatorlar ishtirokida sianid kislota, sirka kislota va etil spirt bilan 
birikishidan qanday birikmalar hosil bo’ladi? 
LABARATORIYA ISHI-5 
ETIL BROMID SIN
TE
ZI 
Reaktivlar: 
Etil spirt – 95%; kaliy bromid; konts. sulfat kislota;suv (reaktivlarning miqdori 
hisoblashlar orqali aniqlanadi) 
Asosiy reaktsiya: 
 
Qo’shimcha reaktsiyalar: 
 
 
Ishni bajarish tartibi:
 
Xajmi 100 ml-li bo’lgan yubmaloq tubli kolbaga hisoblangan 
miqdorlarda konts. sulfat kislota va uning ustiga aralashtirib turgan holda sovutilgan 95%-li etil 
spirti, so’ngra suv quyiladi. Aralashmaga yaxshi maydalangan kaliy bromid qo’shiladi. Reaktsion 
aralashma past alangada qaynash darajasigacha (

30 minut) elektroissitgich yoki spirtovka 
yordamida qizdiriladi. Qizdirish suv ostiga moysimon etil bromid tushishi tugaguncha davom