Organik birikmalar sinflanishi

Alkanlarni galogenli hosilalarini nomlash

Xalqaro (sistematik) nomenklaturaga ko`ra alkanlarni galogenli hosilalarini
nomlashda quyidagi qoida va ketma-ketlikka amal qilinadi:
1. Galogen asosiy uglerod zanjirida bo`lishi kerak.
2. Asosiy zanjirdagi uglerod atomlarini galogen yaqin tomondan raqamlab chiqiladi.
3. Yonaki zanjirdagi radikallar yoki galogenlarni nomi ularni asosiy zanjirdagi ular bog`langan uglerodni tartib raqami ko`rsatilgan holda alifbo tartibida aytib o`tiladi va ohirida asosiy zanjirni nomi aytiladi.

Fizik xossalari. Sikloalkanlar amalda suvda erimaydi. Ularning xossalari alkanlar xossasiga o‘xshash bo‘lib, dastlabki ikki vakili gaz, qolganlari suyuqlik va yuqori molekulyar birikmalari qattiq moddalardir. Molekulyar massasining ortishi bilan qaynash harorati va zichligi oshib boradi. Kimyoviy xossalari. Sikloalkanlarda ham xuddi alkanlarga o‘xshab, hamma bog‘lari to‘yingan, lekin ular birikish reaksiyasiga kirishish xususiyati bilan alkanlardan farq qiladi. Bu halqadagi uglerod atomlari o‘rtasidagi bog’ning uzilishi bilan tushuntiriladi. Bog‘ning uzilishi natijasida uglerod atomlarida bo‘sh valentliklar paydo bo‘ladi va vodorodni va galogenlarni biriktirib oladi birikish reaksiyalariga kirishadi. Kichik halqali (siklopropan va siklobutan) birikmalar, ularning katta halqali gomologlariga (siklopentan va siklogeksan) nisbatan birikish reaksiyasiga oson kirishadi. Sababi kichik xalqalarni katta xalqalarga nisbatan
beqarorligidadir.