Oraliq nazoratlar «To‘qimachilik materialshunosligi» fanidan

Jun tolasining olinishi. To’qimachilik sanoatida 3 xil jun tolasi
ishlatiladi.

1. Tabiiy jun tolasi (mollarni junini qirqish usuli bilan olinadi yoki

molar tullaganda olinadi).

2. Zavodda olinadigan jun tolasi (so’yilgan mollarni terisidan olingan

jun tolasi).

3. Tililgan jun (qiyqim, laxtalarni maxsus mashinalarda titib tolaga

aylantirilgan jun).
Chgitli paxta 100 kg
Chigitli paxta 100 kg
Uzun tola 33-35 kg
1 kg ulyuk
Chigit 61-66 kg
Momiq 4 kg yog’ 12 kg
Kalta momiq 3 kg
Kunjara 24 kg
Shuxa 24 kg

Oddatda tabiiy junning 97 foizi echkilardan, qolgan 1 foizi esa boshqa

mollardan olinadi (tuya, quyon, va boshqa).

To’qimachilik sanoatida 97 foiz tibiiy jun ishlatiladi, 2-3 foiz tiklangan

jun.

Qo’y junining tarkibida 4 xil tola bo’ladi: tibit, oraliq tola, o’zak tola,

ulik tola.

Jun tolasi keratin oqsil moddasidan tashkil topgan. Keratin 20-30 xil

aminokislota qoldiqlaridan tashkil topgan.
NH 2 -CH-COOH R

R-radilak, boshqa guruh atomlarini ifodalaydi.

Keratin molekulasida asosiy qoldiqlari: gilitsin, alanin, valin, tsitin va
h.k.

Jun tolasi yog’onligiga nisbatan 4 guruhga bo’linadi.

1. Ingichka tolali jun d=25 mkmgacha

2. O’rta yo’onlikdagi jun d=25-31 mkm.

3. Chala dag’al jun d=31-40 mkm.

4. Dag’al jun d=40 mkmdan katta.

Ingichka
tolali
junnning uzunligi 50-100 mm.

Qo’yning ustidan jun qatlami butunlay qirqiladi. Uni “runo” deb

ataladi.

Runoning tarkibidagi jun tolasining sifati har xil bo’ladi. Shuning uchun

runoni yaxsgilab saralab, har bir qismiga alohida dastlabki ishlov beriladi.
Runoni dastlabki ishlash sxemasi:
1. Runoni saralash
2. Nazorat saralash
3. Titib yumshatish
4. Yuvib tozalash
5. Quritish
6. Presslash.

Ingichka tolali junni yuvib tozalangandan keyin 35-45 foiz toza jun

chiqadi. Dag’al jundan esa 55-75 foiz jun chiqadi.

Jun tolasi asosan gazlama, trikotaj mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun

foydalaniladi. Dag’al jun tolasi texnik materiallarini ishlab chiqarishda keng
foydalaniladi (kigiz, filtr, izolyatsion materiallar)

10. 
    Viskoza tolasining olinishi