O’quvchilarning bilimini nazorat qilish va baholash mezonlari reja 1

YAngi  materialni  mustahkamlash

.  Tyekshirishning  bu  usulidan  o’qituvchi  oldida 

o’quvchilarning  o’zlashtirish  darajasini,  birinchi  navbatda  nazariy  bilimlarini  tyekshirish  zarur 

bo’lib  qolganda  foydalaniladi.  SHu  maqsadda  o’qituvchi  yangi  mavzuni  mustaxkamlashga  oid 

savollar  qo’yadi,  bu  savollarda  asosan  yangi  bayon  qilingan  mavzuning  mazmuni  qamrab 

olinadi.  YAngi  o’quv  materialini  mustahkamlashni  o’qituvchi  boshqacha  ham  tashkil  etishi 

mumkin.  Masalan,  agar  o’quv  materiali  o’quvchilarning  tushunishi  uchun  nazariy  jihatdan 

qiyinlik  qilsa,  unda  bayon  qilinayotgan  mavzuni  qismlarga,  mantiqan  tugal  bo’laklarga  bo’lish 

maqsadga muvofiq bo’lib, ana shu har bir qism o’quvchilar tomonidan mustaxkamlanishi kerak. 

 

O’quv materialini mustahkamlash vaqtida o’qituvchi jurnalga fakat yaxshi javoblar uchun 

baho  qo’yishi  mumkin  va  bu  baho  o’quvchiga  nima  uchun  qo’yilganligini  aytib  o’tish  kerak. 

Bunday  holda  qoniqarsiz  baho  qo’ymaslik  zarur,  chunki  har  bir  o’quvchi  ham  darsda  yangi 

materialni to’liq o’zlashtirishga qodir bo’lavyermaydi. 

 

Uyga  berilgan  topshirikni  bajarilganini  tyekshirish.  O’quvchilar  bilimi  va  ko’nikmalari 

darajasini  tyekshirishning  bu  usuli  butun  tyekshirish  sistemasida  asosiy  usullardan  biri 

hisoblanadi. 

 

Psixologlarning  tasdiqlashicha,  o’quv  materialini  kitob  bo’yicha  yoki  o’qituvchining 

so’zlaridan  eslab  qolish  yo’li  bilan  bir  marta  ishlab  chiqqanda,  hatto  kuchli  o’quvchilar  ham 

uning taxminan 70-75 foizinigina yaxshi o’zlatirishga muvaffaq bo’ladi. Dyemak, uyga berilgan 

topshiriklarni  tyekshirish  nazoratning  boshqa  usullari  bilan  bir  qatorda,  o’quv  materialini 

o’zlashtirish sifatini oshirishda hal qiluvchi ahamiyatga egadir. 

 

Uyga berilgan vazifalarni tyekshirish vaqtida tyekshirishning bir usuliga ko’proq e’tibor 

qaratish  va  bunda  boshqa  usullarni  inkor  etish  yaxshi  natija  byermaydi.  Kyeyingi  vaqtlargacha 

o’qituvchilar uyga berilgan topshiriklarni darsning boshlanishidan oldin so’rash tarafdori edilar. 

Buning  natijasida  yangi  materialni  o’tish  uchun  vaqt  yetishmas,  yangi  mavzu  shoshma-

shosharlik  bilan  tushuntirilar,  bu  esa  o’quvchilarning  uyga  berilgan  navbatdagi  vazifalarga 

tayyorgarlik  ko’rishida  qo’shimcha  qiyinchiliklar  tug’dirar  edi.  Lyekin  bundan  uyga  berilgan 

vazifalarni  tyekshirishning  ushbu  usulidan  foydalanmaslik  kerak  degan  xulosa  chiqarmaslik 

lozim. Aksincha, agar yangi o’rganilgan mavzu o’tilgan mavzu bilan mustahkam bog’liq bo’lsa 

bu usulning ahamiyati kattadir. 

 

O’quv  materialining  haraktyeriga,  dars  tipiga,  uning  maqsad  hamda  vazifalariga  to’la-

to’kis muvofiq kyeladigan tyekshirish uslubi to’g’ri tanlangan uslub hisoblanadi. 

 

Uyga  berilgan  vazifalarni  tyekshirish  yangi  mavzuni  o’rganish  yoki  darsda  ilgari 

tayyorlangan  vazifalarga  o’xshash  mashqlarini  bajarish  bilan  qo’shib  olib  borish,  nazoratning 

texnika  vositalaridan  foydalanish  va  bu  vositalar  tyekshirishning  boshqa  usullari  bilan  qo’shib 

olib borilishi o’zining ijobiy samarasini byeradi.