O’zbеkistоnda psiхоlоgiya fanining hоzirgi hоlati va taraqqiyoti.
Ma’lumki, jamiyat va tabiat o’rtasidagi munоsabatlarni tadqiqоt etishga mo’ljallangan fanlardan bittasi psiхоlоgiya хisоblanadi. Psiхоlоgik bilimlarni ijtimоiy hayotning barcha jabхalarida tatbiq etish ko’lami kеngayib bоrishi uning mas’uliyati va yufug’i оrtayotganligidan dalоlat bеradi. Хuddi shu bоnis psiхоlоg mutaхassislarga nisbatan ijtimоiy buyurtmaning ko’payishi ularni hоzirgi zamоn talabiga javоb bеradigan darajada tayyorlashni taqоzо qilmоqda. Istiqlоl sharоfati tufayli ilmiy yondashuvlarga, оldingi mеtоdоlоgik muammоlarga хоlisоna munоsabatda bo’lish imkоniyati vujudga kеldi.
Davletshin Muxammad Gabdulgalimovich 1923 yilda tugilgan. Toshkent Davlat universitetining psixologiya kafedra mudiri psixologiya fanlari doktori, 1957 yilda «5» va «7» sinf ukuvchilarida texnik kizikishlarini shakllanishi mavzusida, 1971 yil «Ukuvchilarni texnik kobiliyatlar psixologiyasi» mavzusida doktorlik dissertaqiyasini ximoya kilgan. 1968 yildan beri psixologiya kafedrasida mudirlik kilmokda. M.G.Davletshin raxbarligida uning bevosita maslaxatlari yordamida O’zbekistonda 100 dan ortik nomzodlik va doktorlik ishlari ximoya kilgan. O’zbekistonda xar xil muammolar buyicha umumiy, yosh pedagogika, soqial psixologiya buyicha F.S. Ismoilova, D.Z. Zaynobiddinov, Majidov, B. Gappirov, I.Maxmudov, L.K. Saitov, M.I. Musayeva, V.G. Gorobeq, D.D. SHaripov, R.K. SHoxnazarov, J.U. Mavlonov, A. Eshatov, A.V. Majitova, M.I. Sagatov, D, Egamberdiyeva, G. Abdusamatov, K. Sobirov, A. Sindarov va boshkalar yetishib chikdilar. Bundan tashkari xar xil muammolar buyicha 25 ta ish ximoya kilindi. Bulardan nutk psixologiyasi buyicha 7 ta ish: (P.P Zamin, N.N. Nigmatov, A.I. Arjonova, X. Ochilova va boshkalar), xotira psixologiyasi buyicha 4 ta ish: (P.I. Ivanov, M.V. Voxidov, X.M. Gafurova, V.P. Ivanova); dikkat buyicha M.X. Raxmonova; Ta’lim tarbiya buyicha 14 ta ish (Goziyev, Kodirov, Rasulov, Usmonova, Krasnoboyev, Tokareva va boshkalar);
Mexnat psixologiyasi buyicha 4 ta ish (Turgunov, Sotiboldiyev, YEliseev, Xolmatov); SHaxs buyicha 3 ta ish (Gofurov, Saidullayev, SHakovolov); Differenqial psixodiagnostika buyicha 1 ta ish (Madmarov); YUridik psixologiya buyicha 2 ta ish (Ibragimova, Zapryagayev); Sport psixologiya buyicha 3 ta ish (Gapparov, A.Gaynutdinov, R.Gaynutdinov); Neyropsixologiya buyicha 1 ta ish (Bobojonova); psixologiya tarixi buyicha (S.Raximov) soqial psixologiya buyicha 3 ta ish (Karimova, Abdumuminov, Tursunov); va boshka turli psixologiyani bulimlari buyicha kupgina olimlar ish olib borib, Uzbekistonga psixologiya fanini, ya’ni psixologiya tushunchasini olib kirib, tulaligicha ochib berdilar.
Xozirgi kunda O’zbekistonda xam psixologiya tarmoqlari kuchayib unga e’tibor berilmokda. Xozirgi yetishib chikkan barcha olimlarimiz Uzbekistondagi psixologiyani chet mamlakatlar psixologiyasi kabi yukori chukkiga chikishida katta xissa kushib, intilmokdalar. Odamlar ongiga esa milliy psixologiya asosida, ya’ni milliylik ruxida tarbiyalab, ularni ongiga psixologiyani sindirmokdalar. O’zbekistonda psixologiya fanining xozirgi axvoli ilgarigidan ancha rivojlangan. CHunki bu fanni ukitish muassasa tayyorlov kurollar va markazlar ochilib kishilar ongiga yetib bormokda. Bundan tashkari psixologiya tarmoqlari buyicha turli xil muammolarni yechishda asosiy rol uynaydi. Bu fanni rivojlanishida uzbek psixologiyasi, ya’ni B.Kodirov, G.SHoumarov, V.Karimova, M.Voxidov, M.Davletshin, E.Goziyev, R.Sunnatova va boshka olimlarning xissasi katta. Xozirgi kunda psixologiya fani xam o’z tarmoqlarini rivojlantirmokda. Xulosa kilib aytganda psixologiya fanini rivoji odamlar xayotiga ya’ni yashash tarziga o’z ta’sirini ko’rsatmoqda
Do'stlaringiz bilan baham: |