O’quv-uslubiy majmuaning tarkibi

Is gazi bilan zaharlanish.

Odam organizmiga is gazi nafas yo’llari orqali kiradi. Zaharlanishning klinik ko’rinishi is gazining havodagi kontsentratsiyasiga, ta’sir qilish ekspozitsiyasiga va jismoniy zo’riqishning intensivligiga bog’liq. Zaharlanishning 3 darajasini farqlash mumkin.

Engil zaharlanishda boshlang’ich belgilar kuchli bosh og’rig’i, chakka arteriyalarining pulsatsiyasidir. Zararlangan hududdan chiqqanda bu belgilar yo’qolishi mumkin. Aks holda yuqoridagi belgilarga qo’shimcha aritmiya, puls va nafasning tezlashishi, hansirash, bezovtalik, qo’rquv hissi, teri va shilliq pardalari och qizil rangga kiradi, muskullarning bo’shashishi, ko’ngil aynashi, harakat koordinatsiyasining buzilishi, eshitishning kamayishi, bosh aylanishi kuzatiladi.

Agar is gazining ta’siri kamaymasa, o’rtacha og’irlikdagi zaharlanish rivojlanadi. Bu darajadagi zaharlanishlar uchun hushning yo’qolishi, qorachiqlarning kengayishi, klonik va tonik tutqanoqlar xos. Tana harorati 38-40⁰ gacha ko’tariladi, ba’zi hollarda siydikning va axlatning beixtiyor kelishi kuzatiladi. Agar zararlanganni o’choqdan olib chiqilsa, tutqanoqlar kamayadi, nafas va qon aylanishi tiklanadi. Hushi sekin-asta o’ziga keladi, ba’zi hollarda ruhiy o’zgarishlar saqlanib qoladi.

Agar zararlanganga o’z vaqtida yordam ko’rsatilmasa, og’ir zaharlanish yuz beradi. Bu darajadagi zaharlanishni uzoq vaqtli hushni yo’qolishi xarakterlaydi. Tutqanoqlar sekin-asta kamayadi, mushaklar bo’shashadi, nafas sekinlashadi, to’xtaydi. 50% hollarda o’lim nafas markazining falaji oqibatida yuz beradi.

Birinchi tibbiy yordam is gazini organizmga kiritilishini to’xtatishdan iborat. Buning uchun zaralanganni toza havoga olib chiqiladi. Uning burni oldiga nashatir spirti bilan xo’llangan paxta bo’lagi keltiriladi, ko’krak qafasining oldingi yuzasi

ishqalanadi, oyoqlarga grelka qo’yiladi, ko’krakka va orqaga xantalma qo’yiladi, issiq choy yoki kofe ichishga beriladi. Nafas to’xtaganda o’pkalarning sun’iy ventilyatsiyasi o’tkaziladi, kislorod beriladi, nafas stimulyatsiyasi uchun lobelin yoki tsititon qilinadi. Nafas markazining faoliyatini yaxshilash maqsadida kordiamin yoki kofein, tutqanoq mahalida xloralgidrat(davolovchi klizma bilan), fenobarbital tavsiya qilinadi. Asosiy davolash chorasi oksigenoterapiyadir.