O’quv qollanma 2014 yil Ekologiya fani dasturi asosida ishlab chiqildi va kafedraning 28

Миллий табиат боғлари

• Tabiiy bog‘larning asosiy vazifasi xushmanzara landshaftlarda aholining dam olish imkoniyatini ta’minlash bo‘lib, bunga tabiatni kompleks muhofaza qilish asosidagina erishish mumkin. Bog‘larga dam oluvchilarning borishi to‘g‘ri tashkil qilinganda ular katta maydonlardagi tabiiy komplekslarni saqlash va tiklashni ta’minlaydi, bu jihatdan bog‘lar qo‘riqxonalarga o‘xshab ketadi. Tabiiy bog‘lar atrofidagi ommaviy dam olish uchun mo‘ljallangan istirohat zonalaridan farq qilib, ularga guruh bo‘lib yoki individual borish reglament bo‘yicha ruxsat etiladi. Tabiiy bog‘lardan maqsadli foydalanishda har bir aniq holat uchun, bog‘ning har bir uchastkasi uchun oldindan mufassal izoh berib qo‘yiladi. Bog‘ hududi foydalanish va muhofaza qilish rejimi turlicha bo‘lgan uchastkalarga – zonalar (qo‘riqxona, zakaznik, tabiat yodgorliklari, dam olish zonasi va boshqalar)ga bo‘lib qo‘yiladi. Shunday qilib, tabiiy bog‘larni tashkil qilishda bog‘ maydoni, tabiiy sharoiti (relef, o‘simlik tiplari)ni hisobga olish zarur. Bu esa bog‘ tabiiy landshaftlarini uzoq muddat saqlashga imkon beradi. Bog‘larni tashkil qilish uchun joy tanlashda muhim shartlardan biri bog‘ning undan foydalanadigan aholi turar joylariga yaqin bo‘lishidir. Bog‘ bilan aholi punkti o‘rtasida mustahkam aloqa o‘rnatilishi kerak. O‘rta Osiyoda ham keyingi yillarda tabiiy (milliy) bog‘lar tashkil qilinmoqda.
• Qirg‘izistondagi Arslonbob milliy bog‘i 1976 yilda Janubi-G‘arbiy Tyanshanda Babushotin tog‘ massivi yon-bag‘irda 1000 metrdan 4000 metrgacha va undan yuqori balandliklarda tashkil qilindi. Arslonbob Osiyo qit’asida katta massivda yong‘oq o‘rmoni saqlangan yagona joydir. Milliy bog‘ning maydoni 19 ming gektar. Qirg‘izistonda 1982 yilda Frunze shahridan uncha uzoq bo‘lmagan joyda Olaarcha tabiiy bog‘i, Tojikistonda 1992 yilda O‘rta Osiyoda maydoni jihatdan eng katta bo‘lgan «Tojikiston milliy bog‘i» tashkil etildi. Qo‘yida O‘rta Osiyoning ayrim tabiiy bog‘lariga ta’rif beramiz.
• katta-kichik soyliklar, nurash ta’sirida paydo bo‘lgan o‘nqir-cho‘nqirlar va
•