O’quv qollanma 2014 yil Ekologiya fani dasturi asosida ishlab chiqildi va kafedraning 28

Zomin tog’ archa qo’riqxonasi

• Qo'riqxonaning hayvonot dunyosi xilma-xil bolib, u sharqiy Buxoro zoogeografik hududiga moyil. Yalangtoshloqlarda Turkiston agamasi,qumloq va tuproq yerlarda chipor ilon, sariq ilon, cho’l kaltakesagi va boshqalar uchraydi. Zomin tog‘-o‘rmon qo‘riqxonasida archazorlarning tabiiy holati va archa-o‘rmon mintaqasiga xos tipik tabiiy geografik komplekslarni saqlash, ularni har tomonlama tadqiq etish, tabiiy boyliklar sifatini yaxshilash, ularni ko‘paytirish, shuningdek archa biologiyasini o‘rganish, archazorlarni kengaytirish, hayvonot dunyosini saqlash va tiklash bo‘yicha ko‘pgina ishlar amalga oshirilmoqda. Qo‘riqxona har yili o‘rmon xo‘jaligiga 1,5 tonnadan ko‘proq qimmatli archa urug‘ini yetkazib bermoqda.
• Archazorlar ayniqsa qushlarga boy. Bu yerda dehqon chumchuqlar, qorabuloq qorayaloq, archa boltatumshug’i, Turkiston ukkisi, kulrang pung qushi, kaklik va Turkiston maynasi uchrab turishi oddiy holat. Daralardagi sharsharalarda binafsha qorayalog’i va oddiy vahima qushlar, toshloq joylarda esa suvchumchuqlar oilasi va jibiajibonlar oilasi yashaydi. Baland tog' qoyalarida yirik yirtqich qushlar - qumoy, tasqara va boltayutarlar in qo'yib hayot kechiradilar. Chortangi darasining odam chiqolmaydigan qoyalari orasiga har yili uchib keladigan bir juft qora laylak in qo’yadi[30,31].

Zomin tog’ archa qo’riqxonasi

1926 YILDA ushby hududda O’zekistonda birinchi Guralash qo’riqxonasi tashkil etilgan. 30 va 40-yillarda o’rmon xo’jaligi tarkibidan chiqarilgan. Jizzax viloyati Zomin tumani xududida Turkiston tizmasining bag’rida joylashgan. Maydoni 26840 ga, shundan 11322 gasi o’rmon bilan qoplangan. Nudud dengiz sathidan 1750 м balandlikda joylashgan.

HAYVONOT OLAMI

• Qo‘riqxonada sudralib yuruvchi hayvonlarning 6 turi, parrandalarning 63 va sutemizuvchilarning 18 turi mavjud. Sutemizuvchilardan oq tirnoqli ayiq, to‘ng‘iz, silovsin, bo‘ri, tog‘ echkisi, arhar (tog‘ qo‘yi), jayra, quyon, kaklik, qirg‘iy, burgut, boltayutar, himolay kurkasi, tog‘ qarg‘asi, qalqontumshuq ilon, chiporilonlar yashaydi.