O'quv muassasalarning o'quv xonalari va ularning jihozlanishini gigiyenik baholash Reja

Partalarda va stulda o‘tirish gigiyenasi.
Bolalarning qad-qomati juda yoshligidanoq shakllana boshlaydi. Agar bolaning gavdasiga og‘ir yuk tushmasa, u yoshligidan qad-qomatini to‘g‘ri tutishga o‘rgansa, ulg'ayganda ham bo‘y-basti kelishgan, kuraklari simmetrik, yelkalari yozilgan, oyoqlari to‘g‘ri holda o‘sadi.Bolalarning uyda yoki m aktablarda gigiyena talablariga rioya qilmasligi, mebelning bola bo‘yiga mos kelmasligi, ish joyining yomon yoritilishi, uzoq vaqt bir xil vaziyatda turib qolish, kun bo‘yi kam harakat qilish va boshqalar qad-qomatning buzilishiga sabab boiadi. Partada yoki stulda uzoq o'tirish o‘ziga xos statik ish hisoblanadi.
To‘g‘ri o‘tirganda tana holati vertikal shaklga yaqin boiadi. Bunda umurtqa pog‘onasining past qismi parta yoki stulning orqa suyanchigiga tiraladi.Ikkala ko‘zni, yelkani va o‘tirish gumbazini birlashtiruvchi gorizontal chiziq qirrasiga hamda o‘tirg‘ichga parallel bo‘lishi kerak. Boshning stolga yoki partaga bir oz engashib turishi, bunda ko‘z bilan ruchka uchigacha bo'lgan masofa 30-35 sm ga teng boiishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bilak suyaklari parta yoki stol ustida taxminan 45° burchak hosil qilib stol qirrasidan oladi. Bunda boldir gorizontal holatda, tizza esa vertikal holatga yaqin boiadi.Partada, stolda, yerda yoki boshqa joyda bolani to‘g‘ri o'tirishga o‘rga-tishni uning juda kichkinaligidan, ya’ni endi o'tira boshlagan davridan boshlash maqsadga muvofiq.
Ish qobiliyati uzoq vaqtgacha pasaymay turishning hamda bolalar qad-qomatini to ‘g‘ri rivojlanishini, o ‘qish davrida ko‘zning salbiy ta’sirlanmasligini ta’minlash maqsadida sinflami gigiyena talablariga javob beradigan partalar bilan jihozlash muhim ahamiyatga ega.
Yuqorida keltirilgan gigiyenik talablarni hisobga olgan holda taxtadan yasalgan ikki o‘rinli («Erisman partasi») partaga ba’zi bir o‘zgarishlar kiritilib, 59-94-64 raqamli GOST bo‘yicha temir oyoqli ikki va bir o'rinli parta tavsiya etiladi.Parta bir va ikki o‘rinli qilib yasaladi. Har bir partaning suyanchig‘i, o‘tirg‘ichi, masofasi va differentsiyasi, yozuv stoli qismlari boiadi. Partaning suyanchig‘i bola bel-dum g‘aza qismining q o ‘shimcha tayanishini ta ’minlaydi. Suyanchiq bola umurtqa pog‘onasining bel egriligiga mos kelishi kerak.Bola partaga to‘g‘ri o‘tirganda, parta qirg‘og‘i bilan ko'kragi orasida 3-5 sm masofa qolishi kerak. Suyanchiq oralig‘i - gorizontal bo‘yicha kursi suyanchig‘igacha bo'lgan masofa o‘quvchi gavdasining diametridan 3-5 sm ortiq bo‘lishi kerak. Masofa musbat, manfiy, nol bolishi mumkin.Suyanchiq oralig‘i oshib ketsa, o ‘quvchi ishlayotganda kursi suyanchig‘iga tayana olmaydi va bukilib o ‘tiradi. Suyanchiq oraligi kamayib ketsa, siqilib qoladi. Partaning oldingi cheti o‘tirg‘ichdan 3-5 sm o‘tishi maqsadga muvofiqdir. Partaning yozuv stoli (qirg‘og‘i) 15-25° qiyaroq qilib tayyorlanadi. Bu ko‘rishni yengillashtiradi, kitob biroz qiya qilib qo'yilganda pastki qator bilan yuqori qatorda ko‘z bilan kitob orasidagi masofa bir xil bo‘ladi. Kitob gorizontal qo‘yilsa, o'qilganda ko ‘z moslashishi bir necha m arta o ‘zgaradi. Uquvchilarni partaga o‘tqazishda bo‘yini parta raqamiga moslash zarur. Bo‘yi eng past bola 110 sm, novchasi 179-180 sm boiadi. Barcha o‘quvchilar 7 ta bo‘y guruhiga boiinadi. Parta raqamlari ham 6 dan 12 gacha boiadi. L.F. Listov bolaning bo‘yiga qarab parta nomerini aniqlash uchun quyidagi formulani tavsiya qiladi, ya’ni bola bo'ynining oldingi raqami o‘nligidan 5 ni ayrilsa, shu bola o‘tiradigan partaning nomeri kelib chiqadi. Masalan, bolaning bo'yi 148 sm, 14 dan 5 ni ayirib tashlaymiz; unda 9 qoladi. Demak, 148 sm bo‘yli bola 9-partada o‘tirishi kerak. Quyidagi jadvalda partaning asosiy olcham lari keltirilgan (1964, 1971-yilgi GOSTlar bo‘yicha).

DS bo‘yicha o‘quvchi jihozlarining o‘lchamlari

1964-y. DS bo‘yicha o‘quvchi jihozlarining o‘lchamlari:
O'quvchilar bo'yi (sm)