O`quv materiallari

3.  Tarkibiy  shakllariga  koʻra  moliyaviy  inqirozlar  quyidagi  guruhlarga 

boʻlinishi mumkin: 

-  Kapital  optimal  tarkibining  buzilishi  natijasidagi  moliyaviy  inqirozlar. 

Bunday inqirozlar kapital tarkibida foydalaniladigan qarz kapitalining yuqori ulushga 

egaligi  oqibatida  korxonaning  oʻz  moliyaviy  barqarorligini  yoʻqotishi  natijasida 

yuzaga keladi. Chunki tashqi manbalardan katta miqdorda qarz mablagʻlari jalb qilish 

sof pul oqimlari miqdorini kamaytiradi. 

-  Aktivlar  optimal  tarkibining  buzilishi  natijasidagi  moliyaviy  inqirozlar. 

Mazkur  guruhdagi  inqirozlar  aktivlar  tarkibida  oborotdan  tashqari  aktivlarning  ortib 

ketishi,  shuningdek  aylanma  mablagʻlar  tarkibida  past  likvidli  aktivlarning  yuqori 

ulushga ega boʻlishi natijasida aktivlar optimal tarkibining buzilishi oqibatida yuzaga 

keladi. 

-  Pul  oqimlari  balansliligining  buzilishi  natijasidagi  moliyaviy  inqirozlar. 

Tarkibiy inqirozning mazkur shakli korxona boʻyicha musbat va manfiy pul oqimlari 

balansi buzilishi, shuningdek ularning vaqt boʻyicha sinxron emasligi oqibatida yuz 

beradi.  Bunday  balanslilikning  buzilishi  oqibatida  birinchi  navbatda  korxonaning 

toʻlov qobiliyati pasayishi kuzatiladi. 

- Investitsiyalar optimal tarkibining buzilishi natijasidagi moliyaviy inqirozlar. 

Bunday  optimallikning  buzilishi  haddan  tashqari  yuqori  ulushda  real  investitsion 

loyihalarning  amalga  oshirilishi,  shuningdek  moliyalashtirishning  qarz  manbalari 

hisobiga  amalga  oshiriladigan  loyihalarning  qoplanish  davri  haddan  tashqari 

yuqoriligi natijasida yuz beradi. 

-  Moliyaviy  faoliyat  boʻyicha  boshqa  tarkibiy  boʻlinmalar  parametrlari 

optimalligining  buzilishi  natijasidagi  moliyaviy  inqirozlar.  Bunday  parametrlarga 

---

252 

 

debitorlik  qarzlarining  keskin  darajada  yuqoriligi  va  boshqa  holatlarni  keltirish 

mumkin.