O'quv ishlari bo’yicha prorektor

Mamlakatimizda qisqa muddatda 161 ta yirik sanoat obyekti ishga tushirildi.

2017 yilda barqaror iqtisodiy о‘sish sur’atlari 5,5 foizni tashkil etdi, eksport hajmi qariyb 15 foizga kо‘paydi.Tashqi savdo aylanmasining ijobiy saldosi 854 million dollarga yetdi.

2017 yilda 12 ta erkin iqtisodiy va 45 ta sanoat zonasi faoliyati yо‘lga qо‘yildi.

2017 yilda yangi sanoat korxonalarini qurish, xizmat kо‘rsatish obyetlarini ishga tushirish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish hisobidan 336 mingdan ziyod yangi ish о‘rinlari tashkil etildi.

О‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasidan, 2017 y., 22-dekabr.

• 
  

Iqtisodiyotning real sektorlari kо‘rsatkichlari har yili о‘sib bormoqda, yangi ish о‘rinlari yaratilmoqda va aholining daromadlari о‘smoqda. Eksport tuzilmasining 70 foizdan ortig‘i yuqori qо‘shimcha qiymatga ega mahsulotlardir. Har yili davlat byudjeti mablag‘larining 50 foizdan ortig‘i ijtimoiy sohaga yо‘naltirilmoqda, bu esa uning mustahkamlanishiga, inson kapitalining rivojlanishiga, jumladan, ta’lim sohasini yanada takomillashtirishga, yangi zamonaviy о‘quv muassasalarini qurishga yordam berdi. MDH mamlakatlari orasida О‘zbekiston 1996 yilda birinchilardan bо‘lib, ishlab chiqarishning pasayishini yengib о‘tdi va barqaror iqtisodiy rivojlanish yо‘liga chiqdi. 2004 yildan beri mamlakat iqtisodiyoti yiliga kamida 7 foiz о‘sdi va 2005 yildan boshlab respublika byudjeti profitsit bilan ijro etildi. Shunday qilib, mustaqillik yillarida О‘zbekiston iqtisodiyot tarkibini tubdan qayta qurishga muvaffaq bо‘ldi.

2008 yilda boshlangan global moliyaviy-iqtisodiy inqiroz munosabati bilan unga qarshi kurashish bо‘yicha dasturiy chora-tadbirlar kо‘rildi. Uzoq kelajakda milliy manfaatlarga erishishni о‘z oldiga maqsad qilib qо‘ygan mamlakatni isloh qilish va yangilash modeli, boshidanoq, shok terapiyasi usullarini, bozor iqtisodiyotining о‘zini о‘zi boshqarish konsepsiyasini rad etdi.
Hukumat tomonidan 2009-2012 yillarga mо‘ljallanib qabul qilingan inqirozga qarshi choralar kompleksining puxta о‘ylanganligi va о‘z vaqtida qabul qilinishi global inqiroz ta’sirini yumshatish va bartaraf etishda katta ahamiyatga ega edi. Mazkur dastur moliya-iqtisodiy, byudjet, bank-kredit tizimlarining barqaror va uzluksiz ishlashini, korxonalarga, iqtisodiyotning real sektorlariga yordam berish va mamlakat aholisini ijtimoiy qо‘llab-quvvatlashga qaratilgan chora-tadbirlarni ta’minladi.
О‘zbekistonda inqirozga qarshi tadbirlar sifatida xususiy tadbirkorlik va kichik biznes sohasining barqaror rivojlanishini ta’minlash va qо‘llab-quvvatlash choralari kо‘rilmoqda. Tadbirkorlik subektlarining soliq yukini yanada kamaytirish, kichik va о‘rta biznes uchun yagona soliq tо‘lovi stavkalarini 10 foizdan 7 foizgacha, 2011 yildan esa 6 foizgacha kamaytirish bо‘yicha kо‘rilgan chora-tadbirlar kо‘lami yaxshilangan holda shaxsiy daromad solig‘i stavkalari kamaytirildi. Hisob-kitoblar xususiy tadbirkorlik va kichik biznesni rivojlantirish uchun rag‘bat yaratdi. Natijada, 2008 yilda kichik biznes korxonalari tomonidan ishlab chiqarilgan sanoat mahsulotlari hajmi qariyb 22 foizga о‘sdi. Kichik biznesning О‘zbekiston yalpi ichki mahsulotidagi ulushi 2007 yildagi 45,5 foizdan 2008 yilda 48,2 foizgacha о‘sdi. Ushbu sohada mehnatga layoqatli yoshdagi aholining 76 foizdan ortig‘i band bо‘ldi. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining jiddiy ta’siriga qaramay, О‘zbekiston dunyoda kamdan-kam iqtisodiy о‘sish sur’atlarini saqlab kelayotgan kam sonli davlatlardan biriga aylandi. Shunday qilib, 2008 va 2009 yillarda О‘zbekiston iqtisodiyotining yalpi о‘sish sur’atlari 9,0 va 8,1 foizni tashkil etdi.
О‘zbekistonning inqirozga qarshi choralarni amalga oshirishda erishgan yutuqlari Xalqaro valyuta jamg‘armasi, Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki singari nufuzli xalqaro moliyaviy-iqtisodiy institutlar tomonidan e’tirof etildi.
Islom Karimov О‘zbekistonning 2013 yildagi ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining asosiy natijalarini sarhisob qilib, yuqori iqtisodiy о‘sish, makroiqtisodiy muvozanat, iqtisodiyotni modernizatsiya va diversifikatsiya qilish bо‘yicha olib borilayotgan ishlarni davom ettirish zarurligini ta’kidladi. 2013 yilda mamlakat yalpi ichki mahsuloti 8 foizga, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 8,8 foizga, qishloq xо‘jaligi mahsulotlari yetishtirish 6,8 foizga, chakana savdo aylanmasi 14,8 foizga о‘sdi. Inflyatsiya darajasi 6,8 foizdan oshmadi. Davlatning tashqi qarzi yalpi ichki mahsulotning 17 foizini va eksport hajmining qariyb 60 foizini tashkil etdi. 2013 yilda eksportning о‘sishi 10,9 foizni tashkil etdi. Tashqi savdo aylanmasidagi ijobiy saldo 1,3 milliard dollarni tashkil etdi. Mamlakatning oltin-valyuta zaxiralari 2 foizga oshdi. 2013 yilda eksport hajmining 72 foizdan ortig‘i xom ashyo bо‘lmagan tovarlar hissasiga tо‘g‘ri keldi. 450 dan ortiq yangi korxonalar eksport faoliyatiga jalb etildi.
2013 yilda qishloq xо‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 2,3 baravar oshdi. 7,8 million tonna don, 8,4 million tonna sabzavot, 3 million 36 ming tonnadan ortiq paxta yig‘ib olindi.
Aloqa va transport sohasini rivojlantirish iqtisodiy faoliyatning ustuvor yо‘nalishlari sifatida belgilandi. Transport tizimlari va telekommunikatsiyalar infratuzilmasi yangilandi, bu xalqaro tizimga integratsiyalashuv uchun sharoit yaratib, jahon bozorlariga chiqishning eng qisqa yо‘lni ta’minladi.
Respublikada tranzit salohiyatini yanada rivojlantirish va oshirish uchun barcha sharoitlar yaratilgan. Mamlakatimizda yangi temir yо‘llar va avtomobil yо‘llari qurilmoqda, magistral tranzit temir yо‘llari va xalqaro ahamiyatga molik avtomobil yо‘llari rekonstruksiya qilinmoqda va elektrlashtirilmoqda, xalqaro aeroportlar rekonstruksiya qilinmoqda, ixtisoslashtirilgan xalqaro transport terminallari yaratilmoqda.
Temir yо‘l stansiyalari zamonaviy qiyofaga ega bо‘lib bormoqda. Qamchiq dovoni orqali qurilib ishga tushirilgan yerosti tunneli Farg‘ona vodiysini mamlakatning boshqa mintaqalari bilan bog‘laydigan bо‘ldi. Navoiy-Uchquduq-Miskin-Sulton Uvay-Nukus temir yо‘li va Amudaryo orqali avtomobil va temir yо‘llar orqali о‘tadigan kо‘prikning qurilishi nafaqat Qoraqalpog‘iston Respublikasi va Xorazm viloyati aholisi uchun qulayliklar yaratdi, balki tranzit vaqtlari va tegishli xarajatlarni kamaytirdi. Toshguzar-Boysun-Qumqо‘rg‘on temir yо‘lining foydalanishga topshirilishi Afg‘oniston, Pokiston va Hindiston orqali Hind okeani portlariga chiqish imkonini berdi. Yangi Toshguzar-Boysun-Qumqо‘rg‘on temir yо‘lining ishga tushirilishi nafaqat Qashqadaryo va Surxondaryo viloyatlarida kо‘plab sohalarni, transport xizmatlarini rivojlantirish uchun qulay sharoit yaratdi, balki butun iqtisodiyot samaradorligini oshirdi, respublikaning suvereniteti va mustaqilligini mustahkamladi.
2013 yilda G‘uzor-Buxoro-Nukus-Beyneu avtomagistralining tо‘rt qatorli sement-beton qoplamasi, Qamchiq dovoni orqali Toshkent-О‘sh yо‘lining 18 kilometrlik tо‘rt qatorli asfaltbeton qoplamasi, Toshkent-О‘sh yо‘lining 15 kilometrlik qismini qurish ishlari yakunlandi. Qо‘qon- Maroqand - Qarshi - Termiz temir yо‘l uchastkalarini elektrlashtirish ishlari olib borildi. О‘zbekistonning markaziy qismini Farg‘ona vodiysi viloyatlari bilan bog‘laydigan yangi elektrlashtirilgan Angren-Pop temir yо‘li qurilishi boshlandi.
Respublikadagi eng yirik kompaniyalardan biri - «О‘zbekiston temir yо‘llari» DATK Osiyo taraqqiyot banki, Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi va boshqa tashkilotlar bilan biznes sheriklik aloqalariga ega. «О‘zbekiston havo yо‘llari» milliy aviakompaniyasi MDHning etakchi aviakompaniyalaridan biri bо‘lib, yaxshi jihozlangan bazaga va xalqaro standartlar va tartiblarga muvofiq sertifikatlangan parvoz va muhandislik xodimlariga ega. Yangi marshrutlarni о‘zlashtirgan respublikaning havo transporti operatorlari О‘zbekistonni dunyoning rivojlangan mamlakatlari bilan bog‘lamoqda. Samarqand, Buxoro, Urganch, Toshkentdagi aeroportlar rekonstruksiya qilindi, bu dunyoning etakchi aviakompaniyalaridan samolyotlarni qabul qilish imkonini beradi. G‘arb ishlab chiqaruvchilarining samolyotlariga texnik xizmat kо‘rsatish markazining birinchi bosqichini yakunlanishi xalqaro aviakompaniyalarning samolyotlarini qabul qilish va ularga texnik xizmat kо‘rsatish bilan shug‘ullanadi. Sо‘nggi yillarda G‘arbda ishlab chiqarilgan 16 ta Boing-767 va 757, A-310, Il-114-100 samolyotlari sotib olindi. RJ-85 samolyotlari mahalliy aviakompaniyalarda parvozlarni amalga oshirmoqda.
2008 yil 2 dekabrda О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «Navoiy viloyatida erkin industrial-iqtisodiy zonani tashkil etish tо‘g‘risida» gi Farmoni qabul qilindi, unga kо‘ra, maxsus bojxona, valyuta va soliq rejimi, erkin industrial-iqtisodiy zonaga kirish, qolish va undan chiqishning soddalashtirilgan tartibi ta’minlanadigan, shuningdek, fuqarolar tomonidan uning hududida mehnat faoliyatini amalga oshirish uchun ruxsat olish, bu albatta, transport va aloqani rivojlantirish uchun yangi qadamlarni belgilab berdi. 2009-2010 yillarda Navoiy aeroporti bazasida xalqaro transportning intermodal markazini barpo etish bо‘yicha katta ishlar amalga oshirildi, bu yerda 10 ta zamonaviy korxona faoliyat kо‘rsatmoqda.
«Navoiy» EIIZning tashkil etilishi natijasida 19 ta investitsiya loyihalari bо‘yicha umumiy qiymati 100 million AQSH dollaridan ortiq bо‘lgan ishlab chiqarish obyektlari foydalanishga topshirildi. 2013 yilda zona korxonalari tomonidan 100 milliard sо‘mlikdan ortiq mahsulot ishlab chiqarilib, о‘tgan yilga nisbatan kо‘rsatkich 25,8 foizga о‘sdi.
Angrenda Xalqaro logistika markazi ishga tushirildi, u respublika viloyatlari va Farg‘ona vodiysi viloyatlari о‘rtasida yil davomida kafolatli transport aloqasini ta’minlaydi. «Angren» EIIZ hududida umumiy qiymati qariyb 44 million AQSH dollariga teng 5 ta loyiha bо‘yicha energiya tejaydigan diodli lampalar, mis quvurlar va boshqalar ishlab chiqarish yо‘lga qо‘yildi.
2013 yil mart oyida «Jizzax» maxsus sanoat zonasi tashkil etildi, u yerda xorijiy sarmoyadorlar yordamida mobil telefonlar, qurilish materiallari va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish yо‘lga qо‘yildi.
Iqtisodiy islohotlarning 20 yili davomida mamlakatni yanada rivojlantirish va obodonlashtirish uchun poydevor qо‘yildi. Mamlakatning iqtisodiy mustaqilligi iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini, byudjetning muvozanatlanganligini va tashqi savdo balansining ijobiy saldosini о‘z ichiga olgan iqtisodiy о‘sishning izchil va yuqori sur’atlari bilan ta’minladi.