O’quv darslik

ME’DA OSTI BEZINING EKSKRETOR FUNKSIYASI BUZILGANDA 
QO‘LLANILADIGAN VOSITALAR 
Ovqat mahsulotlarining ichakda parchalanib, hazm bo‘lishida me’da osti 
bezidan ajralib chiquvchi fermentlarning (proteolitik-tripsin, ximiotripsin, 
kollagenoza; amilolitik, alfa va gamma-amilaza; lipolitiklipaza) ahamiyati katta. 
SHu sababli me’da osti bezining o‘tkir va surunkali xastaliklarida ushbu bez 
faoliyatini boshqarish zaruriyati tug‘iladi. Hozirgi vaqtda me’da osti beziga 
ta’sir etuvchi vositalarni quyidagi guruhlarga bo‘lish mumkin:
 
1.
Pankreas bezi faoliyatini kuchaytiruvchi: 
sekretin, xoletsistokinin
2.
Pankreas bezi fermentlarini susaytiruvchi: 
pantripin, gordoks, ingitril 
(kontrikal), traskolan
3.
Pankreas bezi maxsuloti o‘rniga ishlatiluvchi vositalar: 
pankreatin, 
panzinorm, festal,mezim, oraza, nigadaza va boshqalar
. 
SEKRETIN
(27 aminokislotadan iborat peptid), kamroq darajada 
xoletsistokinin, ichak gormonlari bo‘lib, me’da osti bezi faoliyati sekretsiyasini 
kuchaytiradilar. Ikkala preparat ham so‘yilgan cho‘chkaning 12-barmoqli ichak 
qavatidan ajratib olinadi. Sintetik yo‘l bilan ham olingan. Asosan tashxis 
qo‘yish maqsadida qo‘llaniladi. Parenteral yo‘l bilan kiritiladi.
Me’da osti bezi fermentlarini faolligini susaytiruvchi vositalarga 
antiferment preparatlari kiradi. Ular asosan proteolitik fermentlar faolligini 
susaytirib, biologik faol polipeptidlarni ajralishini to‘xtatadilar (M-n: 
kininlar, 
kalidin, bradikinin
), hamda kapillyarlar o‘tkazuvchanligini kamaytirish 

---

- 509 -
hisobiga shishni rivojlanishiga to‘sqinlik qiladilar. Natijada og‘riqni, nekroz 
rivojlanishi, zaharlanishni, yallig‘lanishini bartaraf etib karaxtlik darajasini va 
o‘limni kamaytiradilar. Asosan o‘tkir va surunkali pankreatitlarda, 
giperfibrinoliz tufayli yuzaga kelgan qon ketishlarda qo‘llaniladilar.