Oqsillarning asosiy xossalari

Oqsillarning asosiy xossalari
Reja:

1. 
   Oqsilarning kislotali va asosiy xosalari.
   
2. 
   Oksillarning kolloid xolatlari
   
3. 
   Denaturatsiya.
   

Oqsilarning kislotali va asosiy xosalari.
Oksil molekulasida juda kup musbat va manfiy zaryadli grupalar mavjud. Oksillarning zaryadi polipeptid zanjiri oxirlaridagi erkin NH₂ va СООН grupalaridan tashkari, peptid bogi tashkil kilishda aralashmagan asos gruppalar - lizinning (-aminogrupasi, argininning guanidin, gistidinning imidazol, dikorbon kislotalarining kislota  va  -epsilon karboksil gruppalari, shuningdek trizonning fenol va tsisteinning sulfgidril turkumlari xisobiga xam paydo buladi. Xam manfiy, xam musbatzaryadli gruppalar mavjudligi tufayli, oksillar xam aminokislotalarga uxshash amfoterlik xususiyatga ega. Shuning uchun oksilarni, taxminan (H ₂ N)_n R*(COOH)_n shaklida yozish mumkin. Ulardagi uklangan gruppalar soni muxitning Hp iga karab yoziladi. Oksillar kolloid tabiatga ega bulganligidan xam ularning xosalari kup jixatdan molekulalarning uklangan gruppalariga boglik buladi va Hp uzgarishi ta‘sirida turli darajada uzgaradi. Suvli eritmada oksillarning ishkor va kislota gruppalari orasida protonlarning kuchishi tufayli, tarkibidan kup — NH₃⁺ va — COO^-- gruppalarni tutuvchi amfion (NH₃) *R* (COO^--) _m xosil buladi. Agar manfiy va musbat zaryadlarning soni baravar bulsa, oksil molekulasining zaryadi amaliy jixatdan nolgan teng bulib, elektor maydonida xech kayoka siljimaydi, ammo Hp ishkoriy bulganda protein ortikcha СОО^-- gruppalarga ega buladi va elektro forezda manfiy ion sifatida anodga karab xarakat kiladi:
NН₃⁺ Nн₂
R +NаОН^-  R +Nа⁺ + Н₂О
СОО^- СОО^-
Amfionlar shaklida oksil molekulasi zaryaddan maxrum buladi va bunday koloid zarracha eritmada turgunligini yukotadi. Molekula larning turli kismida bulgan manfiy va musbat zalyadli gruppalar boshka molekularlarni teskari uklagan gruppalari bilan elektrostatik munosabatda bulib kushiladi va osonlik bilan chukadi.
Oksillarning musbat va manfiy zaryadlari yigindisi nolga teng bulib, elektr maydonida na katod va na anod tomonga siljiydigan Нр katalitik oksillarning izoelektrik nuktasi deb ataladi. Turli oksillarning izoelektrik nuktasi Нр ning xar xil ulchamiga tugri keladi, chunki oksillar molekulalarida ishkor va kislota tabiatiga ega bulgan gruppalarning soni bir-biriga teng emas, рН ning turli kattaliklarida ularning dissotsiyaatsiya darajasi baravarlashib, molekula, umuman, elektroneytral xolatga keladi. Kup oksilarning izoelektrik nuktasi 4-7 рН orasida, ya‘ni ularda karboksil gruppalarning disosstsiyalanish darajalari asos gruppalarning dissotsiyalanish darajalaridan bir oz ustun, lektin ba‘zi asos oksillar (protamin, tsitoxrom s,ribonukleaza) ning izoelektrik nuktasi рН=7 dan ortik buladi. Pepsin xam uzining izoelektrik kuntasi juda pasi — рН=1 bulishi bilan boshka oksilardan fark kiladi.