Oqsil va peptidlarning kimyoviy tuzilishni aniqlashda zamonaviy sekvеnatorlarning ishlash prinsiplarini o’zlashtirish

1. 
   Oqsil va peptidlarning kimyoviy tuzilishni aniqlashda zamonaviy sekvеnatorlarning ishlash prinsiplarini o’zlashtirish.
   

Oqsillar har bir hujayraning tarkibiy qismidir va uning quruq og'irligining 50% tashkil qiladi.Ular metabolizmda barcha organizmlarning hayoti ostidagi eng muhim biologik funktsiyalarni amalga oshirib hal qiluvchi vazifa o'ynaydi.Oqsillar tomonidan bajariladigan xilma-xil funktsiyalar orasida tuzilma yoki plastik va katalitik ta’siri muhim ahamiyatga ega.Bular universal funktsiyalar hisoblanadi,chunki ular barcha tirik organizmlarga xosdir.

Oqsillar yuqori molekulyar polimer molekulalar bo’lib, o’ziga xos elementar tarkibga egadirlar. Ularni tarkibi asosan uglerod,

kislorod va azotdan iborat. Shuningdek, ko’pchilik oqsillar tarkibida
oltingugurt uchraydi. Oqsillarni asosiy elementar tarkibi
quyidagicha(%):

Uglerod 50-55

Kislorod 21-24
Vodorod 6.5-7.3
Azot 15-18
Oltingugurt 0-2.5

Kul 0-0.5

Oqsillarni tuzilishiga oid birinchi nazariya golland kimyogari

G.Mulderga tegishlidir. U radikallar nazariyasiga asoslanib, 1836
yilda barcha oqsillar tarkibiga kiruvchi eng kichik tuzilma birligi
protein tushunchasini kiritib, protein nazariyasini taklif etdi. Protein
birligi(Pr) dastlab, tarkibga ega edi. Keyinchalik
tekshirishlar natijasida protein tarkibi ga tengligini
aniqlandi. Ba’zi oqsillar oltingugurt va fosforga ega ekanligi ko’rsatib
o’tildi. 1838 yilda G.Mulder tomonidan taklif etilgan oqsillar
formulasi quyidagi ko’rinishga ega edi:

Qon zardobi oqsili –

Tuxum oqsili –

Fibrin –

Kazein –

O’simlik kleykovinasi –

Kristallin –

Oqsillar birlamchi tuzilishini aniqlashdagi eng muhim bosqich oqsil molekulasini peptid fragmentlariga ajratishdir.Oqsillar kimyosi keng miqyosdagi polipeptid zanjirni kimyoviy va fermentativ parchalanish usullariga ega.U yoki bu usulni qo’llash o’rganilayotgan oqsilni fizik-kimyoviy xususiyatlari va tadqiqotning umumiy yo’nalish rejasiga bog’liqdir.Kimyoviy usullar yuqori selektivlikka egadir, ammo ular odatda 50% unum bilan boradilar.Shuning uchun bu usulni yirik fragmentlarni olishda ishlatish ahamiyatga molik.Gidrolizning fermentli usullari imkoniyati kengdir, chunki bunda ham yirik,ham kichik peptidlar olish mumkin.