|
davr — время
|
doira — круг
|
|
|
himoya qilinmoq — защищаться
|
muqaddas — священный
|
)
|
Bilib oling!
Juft so‘zlar ikki so‘zning qo‘shilishidan tashkil topib, chiziqcha bilan yoziladi. Ular quyidagicha tuzi- ladi:
Har ikki qismi Bir yoki ikkala qismi
mustaqil qo‘llanadi mustaqil qo‘llana olmaydi
opa-singil
kecha-kunduz
orzu-havas
bo‘sh-bayov
alg‘ov-dalg‘ov
apil-tapil
mashq. Berilganso‘zlarniqismlarimustaqilqo‘llanadiganvamustaqilqo‘llanmaydiganjuftso‘zlargaajratibyozing.
Katta-kichik, aytdi-qo‘ydi, baland-past, mol-hol, uy-joy, g‘a- dir-budur, bordi-keldi, kalta-kulta, jiz-biz, qand-qurs, o‘tdi- ketdi, to‘s-to‘polon, hol-ahvol, opa-singil, qarindosh-urug‘, sog‘- salomat, baxt-saodat, keldi-ketdi, erta-kech, o‘t-o‘lan.
mashq. Berilgan gaplardan juft so‘zlarni toping. Ularning tuzi- lishi va yozilishini tushuntiring.
1. Mahalladagi tadbirda qo‘ni-qo‘shni, katta-kichik hammasi qatnashdi. 2. Issiq kunlar tugab, kuzgi-qishki ishlar boshlandi.
Eson-omonyuribsanmi, bolam? 4. Bahromqo‘rqa-pisaeshik- niochibkiribkeldi. 5. Ularyuzma-yuzhammagapnigapiribolishdi. 6. Gulnoraidish-tovoqlarniyig‘ishtiribqo‘ydi. 7. Opa-singil
hamma ishlarni birpasda bajarib qo‘yishdi. 8. Hammayoq jimjit. Tevarak-atrofda hech kim ko‘rinmasdi.
mashq. Matnni o‘qing, mazmunini so‘zlab bering.
Til bayramida
Har yili 21-oktabrda respublikamizda til bayrami o‘tkaziladi. Shu kuni maktabimizda barcha o‘quvchilar katta zalga yig‘iladilar. Sahna chiroyli gullar bilan bezatiladi. Sahnaning to‘riga buyuk mutafakkir Alisher Navoiyning katta portreti qo‘yiladi. Devor- larga tilga bag‘ishlangan devoriy gazetalar osiladi. Biz bayramda o‘zbek tili darslarida va darsdan tashqari to‘garak mashg‘ulotlarida o‘rgangan she’rlarimizni aytib beramiz, milliy liboslarda raqsga tushamiz, turli tillarda qo‘shiqlar, sahna ko‘rinishlarini ijro eta- miz. Bayram sermazmun va qiziqarli o‘tadi.
topshiriq. Suhbat matnini rollarga bo‘lib o‘qing va davom ettiring.
Azamat: Sen kecha til bayramida ishtirok etdingmi? Denis: Ha, bizning sinfimiz bayramga atab sahna ko‘ri- nishi tayyorladi.
Azamat: Sen-chi, sen o‘zing ham qatnashdingmi?
Denis: Albatta, men o‘zbek tilida she’r o‘qib berdim. Azamat: Sahna ko‘rinishini tayyorlashga kim yordam berdi?
Denis: O‘zbek tili o‘qituvchimiz ...
Savol: Ayting-chi, bayram tadbirini yana qanday ko ‘rinishda o‘tkazish mumkin?
O‘quvchilarni baholash:
Uyga vazifa. She’rni yod oling
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: ____________________________________
Sana: _________________ Sinf: 7
MAVZU: TIL BILGAN — EL BILADI.
(Juft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosi).
Grammatika: O‘quvchilarni Juft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosi bilan tanishtirib ularni qo‘llashga o‘rgatish.
Dars maqsadi: O‘quvchilarga bilim berish, TIL BILGAN — EL BILADI mavzusi
haqida tushuncha berish, Juft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosini tushuntirish.
a) ta’limiy: O‘quvchilargaJuft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosi bilan tanishtirib ularni qo‘llashga o‘rgatish.
b) tarbiyaviy: O‘quvchilarni TIL BILGAN — EL BILADImavzusi bilan tanishtirish.
s) rivojlantiruvchi: O‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqini o‘stirish, bilim darajasini kengaytirish
Tayanch kompetensiya: Shakllantiruvchi kompetensiya;kommunikativ kompetensiyasi. Milliy va umummadaniy kompetensiya. Ijtimoiy faol fuqarolik kompetensiyas
Fanga oid kompetensiya: Nutqiy va lingvistik (tinglab tushunish, gapirish, o‘qish, yozish)
Dars turi: An’anaviy
Dars jihozi: Darslik kitob, tarqatma material.
Dars metodi: suhbat, tushuntirish, savol-javob, ko‘rgazmalilik, “Aqliy hujum” metodi, “Klaster” metodi, “BBB” usuli, “Men jurnalist” usuli
Dars rejasi: 1. Salomlashish va davomatni aniqlash .3 daqiqa
2. uyga vazifa so‘rash 7 daqiqa
3. Yangi mavzu bayoni 10 daqiqa
4. Grammatik qoida bilan tanishtirish. 5 daqiqa
5. . Mustahkamlash: 15 daqiqa
6. Darsni yakunlash, o‘quvchilar bilimini baholash, uyga vazifa 5 daqiqa
Yangi mavzu bayoni:
Aziza: Hozir darsimiz qaysi xonada bo‘ladi?
Shoira: Hozir o‘zbek tili darsi. Dars o‘zbek tili xonasida bo‘ladi.
Aziza: Menga o‘zbek tili xonasi juda yoqadi. U yerda juda ko‘p kitoblar bor. To‘garak mashg‘ulotlari ham shu xonada o‘tadi.
Shoira: To‘garak mashg‘ulotlarida nimalarni o‘rganasiz? Aziza: To‘garak mashg‘ulotlarida biz ...
Bilib oling!
So‘zlar bir asosning aynan takror qoTlanishi or- qali ham yasalishi mumkin. Bunday so‘zlar takroriy so‘zlar deyiladi. Takroriy so‘zlar ma’noni kuchaytirib berish vazifasini bajaradi. Masalan: katta-katta, baland- baland, tez-tez, qayta-qayta kabi.
mashq. Gaplarni o‘qing. Juft va takroriy so‘zlarning ma’no- laridagi farqni tushuntiring.
Izzat-hurmatni ham, obro‘-e’tiborni ham inson til orqali topadi. 2. Do‘stim, yaxshi-yaxshi gaplardan gapiring. 3. Opa- singillarning fe’li bir-biriga umuman o‘xshamaydi. 4. Bilim bitmas-tuganmas boylikdir. 5. Ota-onalar birin-ketin zalga kirib kelishdi. 6. Shahrimizda baland-baland turar joy binolari qurib bitkazildi. 7. Mehmonlarga sovg‘a-salom tarqatildi.
mashq. Berilgan so‘z o‘zaklaridan juft va takroriy so‘zlar hosil qiling va namunadagidek 2 ustunga ajratib yozing.
Namuna: Juft so‘zlar Takroriy so‘zlar
erta-indin asta-asta
Erta-..., mayda-..., kecha-..., ota-..., aka-..., sekin-..., uzoq-..., asta-..., katta-..., past-..., qadim-..., o‘g‘il-..., uzoq-..., qancha-..., shirin-..., baxt-..., yaxshi-..., tez-... .
topshiriq. Alisher Navoiyning hikmatlarini o‘qing va mazmunini tushuntiring.
Insonni til ayladi judo hayvondin,
Bilki, guhari sharifroq yo‘q ondin.
Tilga ixtiyorsiz — elga e’tiborsiz.
Bilmaganin so‘rab o‘rgangan olim,
Orlanib so‘ramagan o‘ziga zolim.
Tiling birla ko‘nglingni bir tut.
O‘quvchilarni baholash:
Uyga vazifa. Til bilgan — el biladi“ maqolining mazmunini tushuntirib bering.
O‘quv-tarbiyaviy ishlar bo‘yicha direktor o‘rinbosari: ____________________________________
Sana: _________________ Sinf: 7
MAVZU: TIL BILGAN — EL BILADI.
(Juft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosi).
Grammatika: O‘quvchilarni Juft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosi bilan tanishtirib ularni qo‘llashga o‘rgatish.
Dars maqsadi: O‘quvchilarga bilim berish, TIL BILGAN — EL BILADI mavzusi
haqida tushuncha berish, Juft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosini tushuntirish.
a) ta’limiy: O‘quvchilargaJuft va takroriy so‘zlar, ularning yasalishi va imlosi bilan tanishtirib ularni qo‘llashga o‘rgatish.
b) tarbiyaviy: O‘quvchilarni TIL BILGAN — EL BILADImavzusi bilan tanishtirish.
s) rivojlantiruvchi: O‘quvchilarning og‘zaki va yozma nutqini o‘stirish, bilim darajasini kengaytirish
Do'stlaringiz bilan baham: |
