O’qituvchi Talaba 1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish

 
INTERNETNING XARAKTERLI XUSUSIYaTLARI 
 
Internetning asosiy xarakterli xususiyatlariga quyidagilar kiradi: 
*  Internetning ma’muriy qurilishi. 
Internet  -  ixtiyoriy  ishtirokchilar  tashkiloti.  Tarmoq  tarkibidagi  o’z  prezidentlariga  ega 
bo’lishlari mumkin. Internetda yagona avtoritar shaxs yo’q. 
Oliy  hokimiyat  -  ISOC  (Internet  Society)  -  bu  ko’ngilli  a’zolar  jamiyati.  Uning  maqsadi 
dunyo  miqyosida  axborotlarni  Internet  orqali  almashtirishga  ko’maklashish.  U  Internet  texnikaviy 
tayyorligi  va  uni  boshqarib  turish  uchun  javob  beradigan  oqsoqollar  kengashini  tayinlaydi. 
Oqsoqollar  kengashi  -  IAB  (Internet  bo’yicha  kengash)  standartlarni  tasdiqlash  va  zaxiralarni 
taqsimlash uchun muntazam ravishda yig’ilishadi. 
Internet  kompьyuterlar  va  amaliy  programmalar  o’rtasidagi  standart  muloqot  usullari  tufayli 
ishlaydi.  IAB  manzillarga  nom  berish  tartibini  ishlab  chiqadi,  masalan  Internetdagi  har  bir 
kompьyuter  noyob  32  razryadli  ikkilik  manziliga  ega,  hech  qanday  boshqa  kompьyuter  bunday 
manzilga ega emas. 
Internetdagi  foydalanuvchilar  IEFT  (Internetning  operativ  muxandis  otryadi)  -  boshqa 
ixtiyoriy  tashkilot  bo’lib,  uning  a’zolari  joriy  ekspluatatsion  va  texnikaviy  masalalarni  hal  qilish 
uchun muntazam ravishda yig’ilishib turadi. 
IEFT  tadqiqotlarni  davom  ettirish  lozim  bo’lgan  muhim  muammolarni  muxokama  etish 
vaqtida ishchi guruhini tuzadi. IEFT va barcha ishchi guruhlar ishtirok etishi mumkin. 
Ishchi guruhlar turli xil vazifalarni bajaradi: 
* 
 hujjatlarni tayyorlash; 
* 
 muammolar chiqib qolsa, uni bartaraf qilish strategiyasini ishlab chiqish; 
* 
 strategik izlanishlar. 
* 
 yangi standart va protokollarni tayyorlash. 
* 
 mavjud bo’lganlarni kam-ko’stini ishlash va b. q. 
IABdan  o’tgan  har  bir  ishchi  guruh  ma’ruzalari    tavsiyaviy  tavsifda  bo’lishi  mumkin.  Agar 
qandaydir  tarmoq  Internet  mashqlarida    ishtirok  etsa,  u  Internetning  avtomatik  tarzda  bir  qismi 
bo’lib hisoblanadi. Har xil yuzaga kelgan gumonlarni IEFT bilan birgalikda hal qilish mumkin. 
Hozirgi vaqtda Internet o’zaro birlashgan 12 mingdan ortiq tarmoqga ega. 

---

 
192 
*  Moliyaviy ta’minot. 
Internetga  hech  kim  markazlashgan    holda    haq  to’lamaydi.  Internet  ning  barcha 
tarmoqlaridan yoki foydalanuvchilardan xizmat haqini yig’ib beradigan tashkilot yo’q. Har bir a’zo 
o’zi  uchun  haq  to’laydi.  NSF,  USFNET  ni  saqlab  turgani  uchun  haq  to’laydi.  NASA  (NASA 
Science Internet) ilmiy tarmoq uchun haq to’laydi. Ba’zi tashkilotlar qandaydir regional tarmoqga 
ulangani uchun haq to’laydi, bular o’z navbatida davlat mashstabidagi tarmoq egasiga haq to’laydi. 
*  Internet strukturasi va foydalanuvchi. 
Internet  tarmoq  emas,  balki  u  tarmoqlar  to’plami  ekanligi  aniq  foydalanuvchiga 
ahamiyatlimi?  Foydalanuvchi  tarmoq  to’g’risida,  tarmoqning  tarkibiy  qismi  to’g’risida, 
tarmoqlararo  aloqalari  to’g’risida  o’ylamasa  ham  bo’ladi,  chunki  bunday  masalalar,  muammolar 
chiqib qolgan taqdirda hal etiladi. 
Har bir Internet tarmog’i o’zining shaxsiy ekspluatatsion tarmoq markazi (NOC) ga ega. Har 
bir  shunday  ishchi  markaz  boshqa  markazlari  bilan  bog’langan  bo’lib,  har  xil  yuzaga  kelgan 
muammolarni hal etishda ma’sul hisoblanadi. 
*  Globallik. 
Internet    barcha  planetar  axborotli  kenglikni  qamrab  olgan  bo’lib,  u  chegarani  ham,  vaqt 
omilini ham hisobga olmaydi, alohida davlatlarni yoki mintaqalarni ham bilmaydi. 
*  Ochiqligi. 
Internet  yopiq  kenglik  emas,  balki  u  ochiq  axborot  tarmoq  bo’lib,  Internetning  asosiy 
talablarni bajargan va qoidalarga rioya qilgan barcha xohlovchilar ulanishlari mumkin. O’z-o’zini 
rivojlantirish (o’stirish). Agar (ARPANET) tarmoqning vujudga kelishini boshlang’ich davri bilan 
zamonaviy darajasini qiyoslasak, u holda bir yechimli xulosaga kelish mumkin.  Internet yangidan-
yangi vositalar, xizmatlar va boshqa imkoniyatlarga ega bo’lib, ulkan hududlarni egallab gurkirab 
rivojlana olishi bilan tavsiflanadi. Bu intilish (tendentsiya) xali davom etadi. 
*  Tizimlilik. 
Tizimlilikning  barcha  iearxik  strukturasi,  elementi,  darajasi,  masala  yechimi  umumiy 
maqsadga  yo’naltirilgan  bo’lib,  ular  bir  -  birlari  bilan  o’zaro  chambarchas  bog’langan  va  o’zaro 
o’rin almashish bilan tavsiflanadi.