O’qituvchi Talaba 1-bosqich. O’quv mashg’ulotiga kirish

Lokal va global tarmoqlarni birlashtirish 
 tendentsiyalari 
 
Lokal  va  global  tarmoqlarning  texnologiyasi  orasidagi  farq  asta–sekin  yo’qola  bordi  (ya’ni 
texnologiyalar  silliqlandi)  oldini  ajratilgan  lokal  tarmoqlar  bir-birlari  bilan  birlashtiriladi,  bunda 
bog’lovchi  muhiti  sifatida  tarmoqdan  foydalanildi.  Lokal  va  global  tarmoqlarning  chambarchas 
integratsiyasi texnologiyalarni moslashuvchanligiga olib keldi. 
Ma’lumotlarni  uzatish  usullari  bo’yicha  yaqinlashtirish  optotalali  aloqa  yo’llari  bo’yicha 
ma’lumotlarni uzatish raqamli platformada (modullashmagan) bajariladi. 
Bu ma’lumot uzatuvchi muhitni lokal tarmoq texnologiyalarining barchasida 100 m va undan 
oraliq masofada ma’lumotlarni almashtirish tezligini oshirish uchun amalda ishlatiladi. Unda SDH 
va  DWDM  birinchi  tarmoqlarda  zamonaviy  magistrallar  tuzilgan  bo’lib,  ular  global  kompьyuter 
tarmoqlarini asboblarini birlashtirish uchun ishlatiladi. 
Raqam  kanallarining  yuqori  sifatida  global  tarmoq  protokollariga  qo’yilgan  talabni 
o’zlashtirib yubordi. 
Mustahkamlikni ta’minlash protseduralar (muolaja) o’rniga foydalanuvchilarga kafolatlangan 
axborotlarni yetkazishning o’rta tezligini ta’minlash protsedurasi hamda paketlarni birinchi o’rinda 
qayta ishlash mexanizmi (masalan, tovushli) ham  birinchi  o’rinni egalladi.  Bu o’zgarishlar  global 
tarmoqning  yangi  texnologiyalarda o’z aksini topdi.  Lokal  va global tarmoqlarni  yaqinlashtirishda 
domenlashtirilgan  IP  protokoli  katta  hissa  qo’shdi.  Bu  protokol  lokal  va  global  tarmoqlarda 
ishlatiladi. 1990 yillardagi tezkor raqamli kanallar asosida ishlaydigan global tarmoqlar o’zlarining 
xizmatini  va  lokal  tarmoqga  tenglashdi.  Bunga  World  Wide  Web  xizmati  misol  bo’la  oladi.  Bu 
xizmatning  interaktiv  imkoniyatlari  lokal  tarmoqdagi  shunga  o’xshash  xizmatlardan  o’tib  ketdi. 
Texnologiya  va  xizmatlarni  Internet  global  tarmoqdan  lokal  tarmoqga  o’tkazish  shunda  ommaviy 
tus  oldiki,  hatto  intraktiv  –  texnologiyasi  degan  termin  paydo  bo’ldi.  Hozirgi  vaqtda  lokal 
tarmoqlaridan  ham  global  tarmoqlaridan  ruxsat  etilmagan  kirishdan  axborotlarni  himoya  etish 
usullariga katta e’tibor berilmoqda. Lokal tarmoqlari ajratilmaydigan (izolirovannыe) bo’lib, «katta 
dunyoga» global aloqalari orqali chiqishga ega bo’ldi. Har ikkala kompьyuter tarmog’i uchun yangi 
texnologiyalar paydo bo’lmoqda. ATM texnologiyasi  yangi avlod texnologiyasi misol bo’ladi. Bu 
texnologiya  barcha  mavjud  trafik  turlarini  bitta  transport  tarmog’iga  birlashtirish  ham  lokal  ham 
global tarmoq uchun xizmat qiladi. 
Lokal va global tarmoqlarni yaqinlashtirishning yana biri, lokal va global tarmoqlar orasidagi 
oraliq  holatni  egallaydigan  katta  shahar  tarmoq  masshtabining  paydo  bo’lishidir.  SHahar  tarmog’i 
va megopolislar (Metropolitan Arca Network, MAN) yirik shaharlar hududiga xizmat qilish uchun 
mo’ljallangan.  Bu  tarmoqlar  magistralda  155  Mbayt–s  tezlikdagi  optomolali  raqamli  aloqa 
yo’llaridan  foydalanadi.  Bular  lokal  tarmoqlarni  o’zaro  ulanishini  iqtisodiy  tejamkorligini, 
shuningdek,  global  tarmoqga  chiqishni  ta’minlaydi.  Avval  bu  tarmoqlar  ma’lumotlarni  uzatish 
uchun hozirgi vaqtda videokonferentsiya tovush va matnni integral uzatishni quvvatlamoqda. Ko’p 
polisli  tarmoqlar  uchun  hatto  SMDS  (Switched  Multimegabit  Data  Services)  maxsus  protokoli 
ishlab chiqilgan.