„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar

1.  Ko‘hna  so‘zlardan  ko‘proq  qaysi  uslub  talabiga  ko‘ra  foydalaniladi?

2.  Diniy  adabiy  manbalarda  keng  qo‘llanadigan  ko‘hna  so‘zlarga  misollar 

keltiring.

3.  „Qisasi  Rabg‘uziy“  („Rabg‘uziy  qissalari“)dan  olingan  parcha  bilan  

tanishing.  Matn  tabdiliga  qiyoslab,  iste’moldan  chiqqan  so‘zlarni  aniqlang. 

Ayting-chi,  anjirning  „jazolanishi“dan  qanday  xulosa  chiqarish  mumkin?

Xabarda  andog‘  kelur,  anjir  yig‘ochi  Odam  va  Havvog‘a  besh 

yaburg‘oq  berdi.  Tong  otmishdan  kezin  ul  besh  yaburg‘oqdan  birin  kiyik 

http://eduportal.uz

---

74

yedi  –  yipor  bo‘ldi,  birin  sigir  yedi  –  anbar  bo‘ldi,  birin  aru  yedi  –  asal 

bo‘ldi,  birin  qurt  yedi  ipak  bo‘ldi,  birin  odam  yerga  tikdi  –  yung  bo‘ldi. 

Qiyomatg‘a  tegi  o‘g‘lonlarina  kafan  bo‘ldi.

NUKTA.  Anjir  yig‘ochi  Odamga  yaburg‘oq  bermishi  uchun  tengri 

azza  va  jalla  bazirladi.  Qamug‘  yemish  uch  turluk  turur,  kimining  tishi 

yinur  olma,  amurd  mengizlik,  kimining  ichi  yinur  tishi  yinmaz  yang‘oq, 

bodom  mengizlik,  kimining  toshima  yinmaz,  ichima  yenmaz  qag‘un, 

xarbuz  mengizlik.  Ammo  anjirning  toshi  hamyinur,  ichi  ham  yinur.

(Tabdili)

Xabarda  kelurki,  anjir  daraxti  Odam  va  Havvoga  besh  yaproq  berdi.  

Tong  otgandan  keyin  o‘sha  besh  yaproqning  birini  kiyik  yedi  –  ifor 

(mushk)  bo‘ldi.  Birini  sigir  yedi  –  anbar  bo‘ldi.  Birini  ari  yedi  –  asal 

bo‘ldi.  Birini  qurt  yedi  –  ipak  bo‘ldi.  Birini  Odam  yerga  ekdi  –  yung 

bo‘ldi.  Qiyomatga  qadar  farzandlariga  kafan  bo‘ldi.

NUKTA.  Olloh  taolo  Odamga  yaproq  berganligi  uchun  anjir  daraxtini 

jazoladi.  Ma’lumki,  barcha  yeguliklar  uch  turli  bo‘ladi:  birining  tashi 

yeyilur  –  olma,  nok  kabi,  birining  ichi  yeyilur  –  yong‘oq,  bodom  singari, 

birining  tashi  yeyilmas,  ichi  yeyilur  –  qovun,  tarvuz  kabi. Ammo  anjirning 

tashi  ham  yeyilur,  ichi  ham  yeyilur.