O’qish -biror badiiy asarni yoki boshqa turdagi asarni kuniga kamida 10 minut o’qish. O’qigan asarini o’zi tahlil qilish

3.1. Tajriba-sinov ishlarini o’tkazish va tajriba- sinov ishlarini natijalarining yakuniy tahlili
Mantiq yunoncha "fikrlash", "to'g'ri fikr yuritish san'ati", "fikrlash fanlari" dan kelib chiqadi.. U qonuniyatlar, inson aqlining usullari va shakllari, ya'ni uning fikrlari kabi bir necha jihatlardan iborat. Fikrlash jarayonida haqiqatga erishish uchun mantiq zarur. Miyaning faol faoliyati tufayli odamni so'nggi nuqtaga olib boradigan ma'lum bir sxema ishga tushiriladi. Natija sezgi bilan emas, balki ilgari olingan bilimlardan olinadi.
Shu sababli, mantiq ko'pincha bir nechta xulosalar va ularning aloqasi orqali xulosalar chiqarishga imkon beradi.Mantiqning asosiy vazifasi - mavjud bo'laklarni birgalikda umumlashtirish. Natijada, inson aks ettirish mavzusi bo'yicha haqiqiy bilimlarni oladi. Yuqorida aytilganlardan biz "mantiqiy tafakkur" ."mantiqiy fikrlash" nima degan xulosaga kelishimiz mumkin. Fikrlash jarayoni natijasida odam ilgari olgan bilimlarini qo'llaydi. Keyin, mulohaza yuritib, ular qayta ishlanadi. Barcha konstruktsiyalar tartib bilan mantiqiy zanjirga bog'langan. Xulosalar taxminlarga emas, balki aniq dalillarga, dalillarga, ehtiyotkorlikka, ob'ektivlikka, mantiqning umumiy qonunlariga asoslanadi. Oxir oqibat, mavjud binolar asosida haqiqat olinadi.
Dunyoning eng mashhur ong egalari har yili mantiqiy fikrlashni rivojlantirishning yangi yo’llari va usullarini taklif qilishadi. Tajribali murabbiylar, siyosatchilar, psixologlar ularning barchasi odamlarning rivojlanishiga yordam beradi. Bular quydagilar:o’qish,o’yinlar,turli mashqlar,chet tilini o’rganish.
1-usul.O’qish –biror badiiy asarni yoki boshqa turdagi asarni kuniga kamida 10 minut o’qish.O’qigan asarini o’zi tahlil qilish.
2-usul.O’yinlar- turli ko’rinishdagi o’yinlar:shaxmat –shashka ,rubik kubi o’yini yoki turli ko’rinishdagi so’z yasash oyinlari.
3-usul.Mashqlar-matematikadagi mantiqiy masalalar, turli ko’rinishdagi muammoli vaziyatlarni yechish,gap va so’zlarni o’z o’rniga qo’yish mashqlari.
4-usul.Chet tilini o’rganish-istalgan chet tilini o’rganishda yangi so’zlarni o’rganishimiz orqali bilimlarimiz oshib, mantiqiy tafakkurimiz ham o’sib boradi.
Yakuniy tajriba-sinov ishlari 2022- yili Nishon tumanidagi 18- umumiy o’rta ta’lim maktabida olib borilib, unda jami 2 nafar boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi va 61 nafar o‘quvchi ishtirok etdi. Shundan 29 nafari tajriba guruhi o‘quvchilari 31 nafari nazorat sinfi o‘quvchilari sifatida belgilab olindi.Pedagogik tajriba-sinov ishidan asosiy maqsad ,tajriba ishlarini tashkil etish borasida mashg’ulotlar tizimini ishlab chiqish hamda boshlang’ich sinf o’quvchilari mantiqiy tafakkurini rivojlanish darajasini o’stirish va kuzatishdan iborat.
Pedagogik tajriba- sinov ishlarini o’tkazish vaqtida pedagogik tadqiqotlarning quydagi metodlaridan foydalandik:pedagogic kuzatuv,suhbat,test,anketa so’rovnomalari o’tkazish,matematik-statistik metod.
Pedagogik kuzatuv-ma’lumotlarni maqsadli va rejali to’plash metodi.Qandaydir pedagogik hodisani idrok etish,uning natijasida aniq dalil materialni olish mumkin yoki qandaydir hodisani borishini tavsiflovchi o’ziga xos ma’lumotdir.
Tadqiqot yuzasidan suhbat –u yoki bu pedagogik dalillar hamda hodisalar haqida o’qituvchilarni va o’quvchilarni fikr va munosabatlarini aniqlashtirish, shu bilan birga bu hodisalar sabablari haqida atroflicha tasavvurlarga ega bo’lish .
So’rovnoma-ilgaridan o’ylangan ,son jihatdan chegaralangan savollar qog’oz variantda tarqatilib ,javoblarni qayd etish nazarda tutiladi. So’rovnomada ishtirok etayotganladan mustaqil fikrini bayon etish so’raladi.
Pedagogik test o’tkazish- o’rganilayotgan pedagogik jarayon tavsifini obektiv baholash imkoniyatini beradi, maqsadli, qat’iy shartlar asosida o’tkaziladi.Test o’tkazish aniqligi,oddiyligi,tushunarlililgi bilan farqlanadi.
Nazariy metodlar- izlanayotgan hodisa yuzasidan nazariy manbalar o’rganiladi.
Matematik-statistik metodlar o’rganilayotgan hodisaning miqdoriy tavsifini aniqlashda ko’mak beradi.
Tadqiqot jarayonida ishni pedagogik tajriba –sinov ish sxemasi asosida olib borishga harakat qildik.

Bosqichlar	Vazifalar
Tayyorgarlik ko’rish	1.Pedagogik tajriba-sinov ishi o’tkaziladigan bazani aniqlash; 2.Tashxislash metodikalarini aniqlash; 3.Tadqiqot mavzusi yuzasidan bolalar bilan birgalikda mashg’ulotlar tizimini ishlab chiqish.
Qayd etuvchi o’lchash	1. 4-“D” sinf o’quvchilari mantiqiy tafakkurini rivojlanish darajasini aniqlash; 2.Aniq umumlashgan so’zlar orqali mantiqiy bog’lanishni o’rnatish ko’nikmalarini aniqlash.
Shakllantiruvchi dastur	Qayd etuvchi o’lchovlar tahlili asosida kuzatuv va tajriba-sinovni tashkil etish bo’yicha “matematika” darslarida bolalar mantiqiy tafakkurini rivojlanish darajasini oshirish maqsadida mashg’ulotlar tizimini o’tkazish.
Nazorat o’lchovi	Shakllantiruvchi dastur amalga oshirilgandan so’ng o’quvchilarning mantiqiy tafakkurini rivojlanish darajasini aniqlash.
Natijalarni tahlil qilish va umumlashtirish	1.Qayd etuvchi va nazorat o’lchovlari natijalarini solishtirish; 2.Pedagogik tajriba-sinov ishi natijalarini tahlil qilish va umumlashtirish.

O’quvchilarning dastlabgi mantiqiy tafakkurini rivojlanganlik darajasini aniqlash uchun ularga quydagi test berildi.Test jami 30 ballik, 3ta darajali test,1-daraja-4ballik,2-daraja-3ballik,1-daraja-2ballik.

1-savol.(2 ball).Beshta 1 yordamida 100 sonini qanday hosil qilish mumkin?
Javob:________________
2-savol.(2 ball).Alisa 3ta olmani uch ming so’mga sotib oldi.6ta olmani qanchaga sotib oladi?
Javob:_______________

3-savol.(2 ball).Berilgan kvadratchalardan 2ta cho’pni olib ,2ta kvadrat hosil qiling.

Javob:
4-savol.(3 ball).Quyidagi shaklda nechta kubik bor?
A)13ta B)14ta C)16ta D)17ta
5-savol.(3 ball).Tushib qoldirilgan sonni toping3, 4, 7, 11, 18, ( ), 47,…
A) 27 B) 28 C)29 D)31
6-savol.(3 ball).Hisoblang.
A)15 B)21 C) 16 D)20
7-savol.(3 ball) 2,4,7 raqamlaridan 6 xil 2 xonali son xosil qilish mumkin. Bu sonlar ichidan eng kichik va eng katta son orasidagi farqni toping.
A)48 B)50 C) 52 D) 54
8-savol.(4 ball). Buvim 56 yoshda , onam 31 yoshda. Mening yoshim 7 da. Necha yildan keyin bizning yoshimiz yigʻindisi 100 ga teng boʻladi.

A)5 B) 4 C)3 D)2
9-savol.(4 ball).Fermada 26 ta tovuq va quyon bor. Agar fermer 80 ta oyoq sanagan boʻlsa, fermada nechta quyonlar bor?

A)14 B)15 C)16 D)17
10-savol.(4 ball).Shaklda hammasi boʻlib nechta uchburchak bor?

A)8 B)9 C)10 D)11
O’tkaziladigan metodikalar tahlili natijasi biz o’quvchilarning mantiqiy tafakkurini rivojlantirishda quydagi darajada baholashga harakat qildik.
1-daraja :(a’lo daraja) berilgan savollarga o’qituvchining ko’magisiz ,mustaqil ravishda javob bera oladigan o’quvchilar.
2-daraj: (yaxshi daraja) berilgan savollarga muayyan o’qituvchining ko’magi va o’zining mustaqil fikriga tayangan holda javob bera oladigan o’quvchilar.
3-daraja: (qoniqarli daraja) berilgan savollarga o’qituvchini muayyan ko’magi asosida yordam beradigan o’quvchilar.
4-daraja: (qoniqarsiz daraja) berilgan savollarga o’qituvchi yordami bilan ham javob bera olmaydigan o’quvchilar.