Operatsiyalar va buyruqlar bilan ishlash

Bosh menyu (main menu) va buyruqlar paneli (command panels) tuzilishi

 

Bosh menyu (main menu)

 

 Bosh menyu amalda barcha dasturiy mahsulotlar interfeysining 

asosiy qismi hisoblanadi. 

Autodesk 3D Studio Max grafik paketida bosh menyu o‘n 

beshta banddan tarkib topadi va quyidagi toifalarni birlashtiradi: 

1. File (Fayl)

 – fayllar bilan ishlash, shuningdek, sahna haqida 

ma’lumotlarni ko‘rish.  

Asosiy buyruqlar:  

1.1. New (Yaratish) [Ctrl+N] – yangi fayl yaratish. Yangi fayl 

yaratishda, joriy sahnada o‘zgarishlarni saqlash kerakmi-yo‘qmi degan savol bilan 

oyna paydo bo‘ladi. So‘ngra New Scene (Yangi sahna) oynasi chiqadi va unda turli 

parametrlarni  tanlash  mumkin:  Keep  Objects  and  Hierarchy  (Obyektlar  va 

ierarxiyani  saqlash),  Keep  Objects  (Faqat  obyektlarni  saqlash),  New  All  (Yangi 

sahna). 

1.2. Reset (Chiqarish) – sahnani chiqarib tashlash. 

1.3. Open (Ochish) [Ctrl+O] – ilgari yaratilgan sahnani ochish. 1.4. Open 

Recent  (Oxirgi faylni ochish) – oxirgi foydalanilgan 

fayllar ro‘yxati. 

1.5. Save (Saqlash) [Ctrl+S] – sahnani *.max kengaytmasi 

bilan saqlash. 

1.6. Save As (Qanday saqlash kerak) [Ctrl+S] – joriy sahnani 

---

yangi nom ostida saqlash. 

1.7. Merge … (Bog‘lash) – joriy sahnaga boshqa sahnalarning 

fayllarini  qo‘shish.  Bog‘lash  davomida  sahnaga  qanday  ob’eklarni  qo‘shish 

zarurligi  haqidagi  so‘rovli  oyna  paydo  bo‘ladi.  Agarda  obyektlarning  nomi  bir-

biriga mos kelmasa, quyidagi so‘rovlar berilgan oyna chiqadi: Merge – shu nomlar 

bilan birlashtirish; Skip – obyektni o‘tkazib yuborish; Delete Old – eski obyektni 

yangi  obyekt  bilan  almashtirish;  Auto-Rename  avtomatik  qayta  nomlash  va 

qo‘shish. 

1.8. Import … (Import) – faylni boshqa formatlarga import qilish. Masalan, 

*.fbx  kengaytmali  fayllar  yordamida  Maya  grafik  muharriridagi  faylni  Autodesk 

3D  Studio  Max  dasturiga  import  qilish.  Xuddi  shunday,  *.ai  (Adobe  Illustrator) 

kengaytmali fayllar 

yordamida ham vektorli konturlarni import qilish mumkin, bunda ikki o‘lchovli 

egri chiziqlar o‘zgartiriladi. 

1.9. Export … (Eksport) – faylni boshqa formatlarga eksport 

qilish. 

1.10.  Summary  info  …  (Umumiy  axborot)  –  sahna  haqidagi  tugallangan 

axborotlar (obyektlar soni, foydalanilayotgan materiallar va b.). 

1.11. View Image File … (Tasvirni ko‘rish) – grafik muhitdan chiqmagan 

holda vizuallashtirilgan materiallarni ko‘rish imkonini beradi. 

2. Edit (Tahrirlash) – obyektlar bilan ishlash buyruqlari.

 

Asosiy buyruqlar: 

2.1. Undo (Bekor qilish) [Ctrl+Z] – oxirgi haraqatni bekor 

qilish.  Bu  buyruq  orqali  oxirgi  bajarilgan  o‘nta  amalni  bekor  qilish  mumkin. 

Orqaga qaytishlar sonini Preference (Xususiyatlar) menyusida ko‘rsatish mumkin, 

bu esa kompyuter tezkor xotirasining yuklanuvchanligiga ta’sir ko‘rsatadi. 

2.2. Redo (Qaytarish) [Ctrl+Y] – Undo buyrug‘i bilan bekor qilingan 

harakatlarni orqaga qaytaradi. 

2.3. Hold (Kechiktirish) [Alt+Ctrl+H] – almashish buferida sahnaning joriy 

holatini xotirada saqlash. 

2.4. Fetch (Olish) [Alt+Ctrl+F] – buferdan sahnaning kechiktirilgan holatini 

olish. 

2.5. Delete (O‘chirish) [Delete klavishasi] – obyektni o‘chiradi. 2.6. Select 

All (Barchasini belgilash) [Ctrl+A] – sahnadagi 

barcha obyektlarni belgilaydi. 

Izoh

: Belgilangan obyekt oq ko‘rinishga keladi va uning 

o‘qlari koordinatada ko‘rinadi. 

2.7. Select invert (Invertirlash) [Ctrl+I] – sahnadagi belgi- 

lanmagan obyektlar belgilangan va teskari bo‘ladi. 

---

3. Tools (Uskunalar)

 – obyektlar va ularning xususiyatlari 

bilan ishlash bo‘yicha turli xildagi uskunalar. 

Asosiy buyruqlar: 

3.1. Transform Type-In ... (Klaviatura orqali ko‘chirish) [F12] 

–  paydo  bo‘ladigan  oynada  mos  o‘qlar  uchun  raqamli  qiymatlarni  berish  orqali 

sahnada obyektlarni qo‘chirish yuz beradi (5.17-rasm). 

Shuningdek, ushbu panel ekranning quyi qismidagi holatlar satrida joylashgan. 

 

5.17-rasm. Obyektlarni qo‘chirish oynasi. 

Parametrlar:  Absolute – sahnada obyektning holati;  Offset – ma’lum masofada 

mos o‘qlar bo‘yicha obyektlarni siljitish. 

Izoh

: Obyektni ko‘chirish uchun, obyektni ko‘chirish, burish va 

masshtablashni tanlash zarur. 

3.2. Spacing tool (Fazoga xos uskuna) [Shift+I] – belgilangan yo‘l bo‘yicha 

uch  o‘lchovli  obyektni  joylashtirish  imkonini  beradi  (5.18-rasm).  Chiqadigan 

oynada  (5.19-rasm)  quyidagi  asosiy  parametrlar  o‘zgartiriladi:  Pick  Path  – 

tanlangan  obyekt  bir  tekisda  taqsimlanadigan  yo‘lni  ko‘rsatish;  Pick  Points    – 

tanlangan  obyekt  joylashadigan  nuqtani  ko‘rsatish;  Count  –  joylashgan  ob’eklar 

soni. 

 

---

5.18-rasm. Belgilangan yo‘l bo‘yicha obyektning joylashishi. 

 

 

5.19-rasm. Spacing tool oynasi. 

4. Group (Guruh)

 – sahna obyektlari guruhini yaratish buyrug‘i. 

5. Views (Proeksiyalar) 

– tasvirlanadigan obyektlarni bosh-qarish, ekranga 

chiqishlarni sozlash, ekspert rejimini ishga solish (Expert Mode [Ctrl+X]) – faqat 

ko‘rinadigan ekran bilan ishlash. 

6. Create (Yaratish)

 – obyektlar yaratish uskunasi, buyruqlar panelidagi 

Create bandiga o‘xshash. 

7. Modifiers (Modifikatorlar)

 – obyektlarni o‘zgartirish uchun uskuna, 

buyruqlar panelidagi Modify bandiga o‘xshash. 

8.  Character    (Personaj)

  –  suyaklar  tizimini  yaratish  (Bones)  va  skeletli 

deformasiyalar  orqali  turli  xildagi  obyektlarning  ani-matsiyalari  bilan  ishlash 

buyrug‘i. 

9. Reactor (Reaktor)

 – yordamchi obyektlarni yaratish, ular yordamida suv 

yuzasi, qattiq va egiluvchan jismlar, to‘qimalar va boshqa uch o‘lchovli jismlarning 

real fizik xususiyatlari model-lashtiriladi. 

10.  Animation  (Animatsiya)

  –  animatsiyalarni  boshqarishning  turlicha 

algoritmlarini  ifodalagan  nazoratchilar  yordamida  animatsiyalanuvchi  obyektlar 

yaratish buyrug‘i. 

11.  Graph  Editors  (Grafik  muharrir)

  –  ushbu  band  sahna  obyektlari  bilan 

ishlash jarayonini optimallashtirishga yo‘naltirilgan bir necha muharrirlardan tarkib 

topadi: Track View (Treklarni ko‘rish) – animatsiyalangan obyektlarni tahrirlash; 

Schematic View (Tuzilmalarni ko‘rish) – sahnadagi alohida obyektlarning bir-biri 

bilan ierarxik aloqasi; Particle View (Bo‘lakni ko‘rish) – bo‘lakning murakkab 

---

tizimini yaratish. 

12.  Rendering  (Vizuallashtirish)

  –  sahnani  vizuallashtirish  ishlariga,  ya’ni 

kuchaytirilgan yorug‘lik, videomontaj effektlari (Video Post), atrof-muhit effektlari 

(tuman,  olov,  hajmiy  yorug‘lik)ni  yaratishga  mo‘ljallangan  buyruqlar.  (Material 

Editor) Materiallar muharriri oynasini chaqirish. 

13.  Customize  (Sozlash)

  –  dastur  parametri  va  interfeysi  elementlarini 

sozlash.  Sozlash  imkoniyalaridan  foydalanib  foyda-lanuvchi  interfeysda  o‘zining 

variantini  yaratishi,  ya’ni  buyruqlar  panelida  kerakli  tugmalarni  ko‘shishi, 

buyruqlarni  chaqirish  uchun  qaynoq  tugmalar  kombinasiyasini  o‘zgartirishi  va 

boshqa amallarni bajarishi mumkin.