Operatsion tizimlarning asosiy funksiyalari. Jarayonlarni boshqarish va berkliklar Jarayonlarni rejalashtirish algoritmlari

Jarayonlarni rejalashtirish algoritmlari

• Ko‘p darajali navbat

Eng yuqori ustuvorlik
Tizim jarayonlari
Interaktiv jarayonlar
Matn tahrirlagichlaridan foydalaniladigan interaktiv jarayonlar
Paketli jarayonlar
Talabalar jarayonlari
Eng past ustuvorlik

Berkliklar muammosi

• Berklik (deadlock) bu bloklangan jarayonlar to‘plami bo‘lib, ulardan har biri qandaydir resursga ega va bu to‘plamdan qandaydir boshqa jarayon ega bo‘lgan resursni kutadi. Berklikka oddiy misolni semaforalar yordamida modellashtirish oson.
• Tizimda ikkita J1 va J2 jarayonlar murojaat qiladigan ikkita tashqi A va B qurilmalar bo‘lsin. Semafor sinxronlashtirish maqsadida tashqi qurilmalarning har biri bilan bog’langan, ularni ham A va B bilan belgilaymiz. Semaforlar oldindan ochiq. Jarayonlardan har biriga har ikkala qurilmalar zarur bo‘lsin, lekin ular qurilmalarga qarama-qarshi tartibda murojaat qiladi:
• J1: kutish (A); kutish (B)
• J2: kutish (B); kutish (A).

Berkliklar muammosi

• Bu holda berklik o‘z o‘rniga ega bo‘ladi. J1 jarayon A semaforni yopish va birinchi qurilmani bloklash bilan ikkinchi qurilma bilan bog’langan B semaforni qachon ochilishini hech qachon mo‘ljallay olmaydi, chunki uni J2 jarayon yorishga ulgurgan. Shunga o‘xshash, J2 jarayon A semaforning ochilishini mo‘ljallay olmaydi.
• Har bir jarayon quyidagi usullardan biri orqali resursdan foydalanishi mumkin:
• so‘rov (request);
• foydalanish (use);
• bo‘shatish (release).

Berkliklar muammosi

• Berklik agar quyidagi to‘rtta shartlar bir vaqtda bajarilsa, vujudga kelishi mumkin:
• O‘zaro inkor qilish: har bir vaqt momentida faqat bitta jarayon resursga ulanishni olishi mumkin;
• Saqlash va kutish: bitta resursni saqlayotgan jarayon boshqa jarayonlar ega bo‘lgan boshqa resurslarni olishni kutadi;
• Uzilishlarning bo‘lmasligi: jarayon o‘zining ishlashini tugatganidan keyingina resursni bo‘shatishi mumkin.
• Tsiklli kutish: J0 jarayon J1 jarayon ega bo‘lgan resursni kutadigan, J1 jarayon J2 jarayon ega bo‘lgan resursni kutadigan...... Jn jarayon J1 jarayon ega bo‘lgan resursni kutadigan {J0, J1, … Jn} to‘plam mavjud.

Berkliklarni bartarf etish usullari

• Resurslarni majburiy bo’shatish;
• “orqaga qaytarish” orqali qayta tiklash;
• Jarayonlarni tugatish yo’li bilan qayta tiklash.

E’tiboringiz uchun rahmat!